Κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του “Κακού” (κινηματογράφος)

Σύμβολα και απεικόνιση των σκοτεινών δυνάμεων στον κινηματογράφο

Ο αμερικάνικος κινηματογράφος αρέσκεται να τρομάζει τον εαυτό του και να λυτρώνεται από τους φόβους του, πετυχαίνοντας με αυτόν τον τρόπο να εφησυχάζει γνωρίζοντας ότι πορεύεται στον σωστό δρόμο. Όντας ένα κράτος με σχετικά βραχύβια ιστορία, οι ΗΠΑ δημιούργησαν μέσω του Hollywood τον δικό τους Μεσαίωνα όπου το κακό έχει τα σύμβολά του.

Το περίφημο όμως Happy Ending δεν αποτελεί κανόνα. Ορισμένες φορές το κακό υπερνικά το καλό, όπως συμβαίνει στις ταινίες Rosemary’s Baby/Το παιδί της Ρόζμαρυ (1968), The Devil’s Rain (1975), The Haunted Palace (1963) και The Car (1977).

Το Μήλο

Σύμφωνα με τη Βίβλο, ευθύνεται για την αποπομπή της Εύας και του Αδάμ από τον Παράδεισο. Έτσι, όταν μια γυναίκα κρατάει ένα μήλο, αυτό δεν μπορεί να είναι προάγγελος καλών μαντάτων.

Στην ταινία Morocco (1930), η Marlene Dietrich πουλάει μήλα και γοητεύει τον Gary Cooper. Στο Snow White and the Seven Dwarfs/Η Χιονάτη και οι Επτά Νάνοι (1937), η μοχθηρή βασίλισσα δίνει ένα δηλητηριασμένο μήλο στη νεαρή πριγκίπισσα για να τη θανατώσει. Η Jennifer Jones δαγκώνει ένα μήλο κατά την άφιξή της στην πόλη, προδιαθέτοντας έτσι το κοινό για τα όσα τραγικά περιστατικά θα προκαλέσει στην ταινία Duel in the Sun/Μονομαχία στον ήλιο (1946).

Το αμερικάνικο υποσυνείδητο αναγνωρίζει τις βιβλικές αναφορές που θέλουν πλειάδα ηθοποιών να τρώνε ένα μήλο πριν από την επικείμενη καταστροφή τους. Αυτό συμβαίνει στο Frenzy/Φρενίτις (1972) πριν ο Barry Foster στραγγαλίσει την Barbara Leigh-Hunt.

Δεν είναι τυχαίο ότι το φρούτο που τρώει η Faye Dunaway στο τέλος της ταινίας Bonnie and Clyde/Μπόνι και Κλάιντ (1967) είναι ένα αχλάδι! Ο σκηνοθέτης Arthur Penn δεν θα μπορούσε να αμαυρώσει τη φήμη της ηρωίδας του, Bonnie Parker, συσχετίζοντάς την με τη μοίρα της Εύας στον Παράδεισο.

“Rotten Apple” by Rodrigo Argenton, licensed under CC BY 3.0

Οι Γάτες

Οι γάτες κάνουν την εμφάνισή τους απρόσμενα όταν ένας κίνδυνος καραδοκεί (Alien/Άλιεν: Ο επιβάτης του διαστήματος (1979), Curse of the Demon (1957), The Matrix (1999). Συμβολίζουν τη χθόνια δύναμη, τον κάτω κόσμο.

Ο Marlon Brando εμφανίζεται για πρώτη φορά στην ταινία The Godfather/Ο νονός (1972) χαϊδεύοντας μια γάτα. Είναι ένα στοιχείο που φανερώνει τον επερχόμενο θάνατό του.

Σίγουρα όμως η πιο συνήθης απεικόνιση της γάτας στο Hollywood είναι αυτή στην οποία γίνεται η προσωποποίηση επί γης του Σατανά (Cat People/Η Αγριόγατα (1982), The Sentinel (1977), The Amityville Horror/Το εξοχικό σπίτι του μυστηρίου (1979).

Κογιότ και Όρνεα

Συμβολίζουν τον προδιαγεγραμμένο θάνατο Snow White and the Seven Dwarfs/Η Χιονάτη και οι Επτά Νάνοι (1937).

Αράχνες

Συμβολίζουν τον φόβο του θανάτου. Στην ταινία I’m no Angel (1933) η Mae West φοράει μια μαύρη ρόμπα σε μοτίφ ιστού αράχνης, δηλώνοντας ότι πρόκειται για γυναίκα έτοιμη να κατασπαράξει το επόμενο γεύμα της.

Φίδια

Τα φίδια έχουν επωμιστεί τα χειρότερα πάθη και όλες τις αμαρτίες της ανθρωπότητας. Στον κινηματογράφο γίνεται διαρκώς μνεία στον κίνδυνο να παρασυρθεί κανείς από τις βουλές του Διαβόλου. Αυτά τα ερπετά με το κρύο σώμα είναι τα παιδιά της ένωσης Θανάτου και Κακού.

Το φεγγάρι

Το φεγγάρι είναι το άστρο του Σατανά σε αντίθεση με τον ήλιο που είναι του Θεού. Το σκοτάδι και το φως. Συνήθως είναι προμήνυμα συμφορών, ιδίως όταν ένα σύννεφο καλύπτει τη σελήνη. Όταν αυτό συμβαίνει στην ταινία Gone with the Wind/Όσα παίρνει ο άνεμος (1939), η Vivien Leigh καταρρακωμένη ηθικά και οικονομικά βλέπει το άλογό της να πεθαίνει.

Κυρίως όμως το φεγγάρι έχει χαραχθεί στη συλλογική μνήμη ως το μέσο για τη μεταμόρφωση γνωστών κινηματογραφικών τεράτων (An American Werewolf in London/Ένας Αμερικανός λυκάνθρωπος στο Λονδίνο (1981), Mark of the Vampire (1935).

Το Δάσος

Το δάσος ορισμένες φορές γίνεται το ιδανικό καταφύγιο των κατατρεγμένων. Είναι η περίπτωση στο The Adventures of Robin Hood (1938), όπου καταφεύγει ο Ρομπέν των Δασών για να κρυφτεί από τους στρατιώτες του μοχθηρού Άγγλου βασιλιά. Το ίδιο συμβαίνει και με τον Rambo στην ταινία First Blood/Ράμπο: Το πρώτο αίμα (1982) που διαφεύγει από την αστυνομία.

Συνήθως όμως το δάσος τη νύχτα εξυπηρετεί το κακό. Σε αυτό κινείται το τέρας στο The Predator/Κυνηγός (2018) αφήνοντας πίσω του μια εκατόμβη από νεκρούς. Επίσης, σε σκοτεινό δάσος σκοτώνει τους διώκτες του και ο μικρός Αντίχριστος στην ταινία Damien: Omen II/Ο μικρός αντίχριστος: Προφητεία νο 2 (1978).

Ξεραμένο Δέντρο

Συμβολίζει τον θάνατο, ένα πρόδηλο σημάδι ότι το αμερικάνικο όνειρο μετατράπηκε σε εφιάλτη. “Δεν θα ξαναπεινάσω ποτέ” δηλώνει η Scarlet O’ Hara στο Gone with the Wind/Όσα παίρνει ο άνεμος (1939), στεκούμενη δίπλα σε ένα γιγάντιο ξεραμένο δέντρο με φόντο το ηλιοβασίλεμα. Η νεκρά φύση στέκει ως θύμηση της καταστροφής του Νότου από τα στρατεύματα του Λίνκολν στον Βορρά.

Στην ταινία Poltergeist/Το πνεύμα του κακού (1982) τα κλαδιά ενός ξεραμένου δέντρου προσπαθούν να αρπάξουν τον μικρό Robbie.

Ιδιωτικές Πισίνες

Πρόκειται πρωτίστως για στοιχείο που φανερώνει κοινωνική καταξίωση και πλούτο για τον ιδιοκτήτη του. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον απεικονίζονται μαφιόζοι, κακοποιοί και έμποροι ναρκωτικών. Προτιμούν να κλείνουν τα επαγγελματικά τους ραντεβού δίπλα στην πισίνα της έπαυλής τους για να διατυμπανίσουν την οικονομική τους δύναμη (Scarface/Ο σημαδεμένος (1983). Σε πλείστες περιπτώσεων όμως, οι πισίνες μετατρέπονται στον υγρό τάφο των ιδιοκτητών τους. Εκεί βρίσκουν τον θάνατο και όσοι πρόδωσαν την αθωότητά τους όπως ο Robert Redford στην ταινία The Great Gatsby (1974).

Βαλσαμωμένα Ζώα

Φιξαρισμένα μέρη βαλσαμωμένων ζώων στους τοίχους ή ολόκληρα γίνονται μακάβρια σκηνογραφικά εργαλεία. Σημειολογικά δείχνουν ότι ο θάνατος έχει νικηθεί. Τα κουφάρια των ζώων πέρασαν αναλλοίωτα στην αθανασία. Με μια μικρή διαφορά. Δεν έχουν ψυχή, ζωή. Όπως ακριβώς και οι ιδιοκτήτες τους, τους χώρους των οποίων κοσμούν. Χαρακτηριστικές σκηνές είναι αυτές στο σπίτι του Anthony Perkins στην ταινία Psycho/Ψυχώ (1960), και στο βενζινάδικο που βρίσκει καταφύγιο η Judith O’Dea στο Night of the Living Dead/Η νύχτα των ζωντανών νεκρών (1968).

Psycho Official Trailer

Πηγή

Michel Cieutat, (1988). Les Grands Thèmes du cinéma américain, tome 1. Les Éditions du Cerf, Paris.

Αφήστε μια απάντηση

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ