Πανδημίες: μια μακρόβια ιστορία

Οι ιοί και οι πανδημίες που ενίοτε προκαλούν, ταλανίζουν τον άνθρωπο από τη στιγμή που έπαψε να είναι κυνηγός-συλλέκτης και δημιούργησε πριν από 12.000 χρόνια γεωργικές κοινωνίες βασισμένες στην καλλιέργεια φυτών και την εξημέρωση ζώων. Όσο η συνάθροιση ήταν μεγαλύτερη τόσο το ανθρώπινο είδος γινόταν πιο ευάλωτο στην εξάπλωση μεταδιδόμενων νοσημάτων. Το εμπόριο, ως εξελικτική απόρροια, διεύρυνε τους οικονομικούς πόρους όπως και τις συναναστροφές με νέους λαούς σε απόμακρες χώρες και ηπείρους.

Λίστα με τις μεγαλύτερες πανδημίες που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα
Οι μεγαλύτερες πανδημίες που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα

Παρακάτω ακολουθεί η λίστα με τις μεγαλύτερες πανδημίες που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα.


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ


Πανώλη του Αντωνίνου (165-180 μ.Χ.)

Η Πανώλη του Αντωνίνου εξελίχθηκε κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορίας του Μάρκου Αυρήλιου και αυτή του γιου του Κόμμοδου. Πιστεύεται ότι για την πανδημία ευθύνεται η ευλογιά ή η ιλαρά και τα θύματα ανήλθαν σε 5 εκατομμύρια. Στην εξάπλωσή της συνέβαλε το γεγονός ότι η Ρωμη βρισκόταν σε πόλεμο σε δύο μέτωπα: με την Παρθική αυτοκρατορία στη Μεσοποταμία από την οποία εξαπλώθηκε ο ιός και με τους Μαρκομάννους (γερμανικό φύλο) στη βορειοανατολική Ιταλία.

Πιστεύεται ότι η Πανώλη του Αντωνίνου καταβαράθρωσε ανεπανόρθωτα τις κοινωνικές δομές της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, και οδήγησε στην πτώση της (στη Δύση) τον 5ο αιώνα. Επίσης, καταγράφεται αύξηση των πολιτών που βρίσκουν καταφύγιο στη θρησκεία, κάτι που εξηγεί την εδραίωση του Χριστιανισμού.

Πανώλη του Ιουστινιανού (541-542)

Ήταν η πρώτη καταγεγραμμένη εμφάνιση της Βουβωνικής πανώλης και αφάνισε 30-50 εκατομμύρια ανθρώπους. Το πρώτο κρούσμα σημειώνεται στην Αίγυπτο, στο λιμάνι Πηλούσιο, γοργά εξαπλώθηκε σε όλα τα παράλια της Μεσογείου και προσέβαλε όλη τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Η πανώλη μεταδόθηκε στον άνθρωπο από μολυσμένα ποντίκια και ψύλλους.

Η πανδημία αυτή είχε τρομακτικό αντίκτυπο στην οικονομία του Βυζαντίου. Δημογραφικά καταρχήν, στην Κωνσταντινούπολη μόνο πεθαίνουν 10.000 άτομα τη μέρα. Μετά το πέρας της πανδημίας η πόλη έχασε το 40% των κατοίκων της. Αυτό το γεγονός σήμαινε μείωση στρατιωτικού προσωπικού και ως εκ τούτου μεγαλύτερη δυσκολία στην υπεράσπιση εδαφών. Επίσης επέφερε τη μείωση των εσόδων. Λιγότεροι πολίτες, λιγότεροι φόροι για είσπραξη, λιγότερα έσοδα.

Οι βλέψεις του Ιουστινιανού να επανενώσει τα διαιρεμένα κομμάτια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας σε Δύση και Ανατολή έπεσαν στο κενό. Η λαίλαπα της πανδημίας αυτής ήταν η απαρχή των Σκοτεινών Χρόνων, του Μεσαίωνα.

Η δεισιδαιμονία που επικράτησε εκείνη την περίοδο αποτυπώνεται στο παραλήρημα του ιστορικού Προκόπιου. Ο Προκόπιος είχε εντοπίσει την προέλευση της πανδημίας, που μεταφέρθηκε μέσω του εμπορίου από την Κίνα στην Ινδία και εν τέλει στην Αίγυπτο και την Ευρώπη. Συνειδητά όμως απέκρυψε την αλήθεια και κατηγόρησε τον Αυτοκράτορα Ιουστινιανό ότι προκάλεσε την οργή του Θεού.

Ευλογιά στην Ιαπωνία (735-737)

Υπολογίζεται ότι εξόντωσε το 1/3 του πληθυσμού της Ιαπωνίας, πάνω από 1 εκατομμύριο, και μεταδόθηκε από ποντίκια και ψύλλους. Μέχρι το 1206 εκδηλώθηκαν άλλες 28 επιδημίες ευλογιάς στην Ιαπωνία.

Σήμερα ο ιός της ευλογιάς έχει εξαλειφθεί. Φυλάσσεται κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας σε δύο μόνο μέρη στον κόσμο. Το ένα βρίσκεται στο εργαστήριο Center for Disease Control στην Ατλάντα των Η.Π.Α. και το δεύτερο στο εργαστήριο Research Institute of Viral Preparations στο Νοβοσιμπίρσκ στη Ρωσία.

Μαύρη Πανώλη ή Μαύρος Θάνατος (1347-1351)

Η Μαύρη Πανώλη κατέχει την πρωτιά στη λίστα με τα θύματα από πανδημίες. Άφησε πίσω της εκατόμβη νεκρών, 200 εκατομμύρια παγκοσμίως. Η Ευρώπη έχασε 30-50% του πληθυσμού της, 25 εκατομμύρια.

Η πανώλη εκδηλώθηκε αρχικά στα ποντίκια, μεταδόθηκε στους ψύλλους και από αυτούς στον άνθρωπο. Τα πρώτα κρούσματα σημειώνονται στην Ασία. Ο στρατός του Τάταρου Djanibek Khan που πολιορκούσε το υπό Γενοβέζικη κυριαρχία λιμάνι της Κάφα στην Κριμαία, είχε αποδεκατιστεί από την πανώλη. Στην προσπάθειά του να κερδίσει τη μάχη διέταξε να εκτοξευθούν με καταπέλτη μολυσμένα πτώματα μέσα στο οχυρό. Η πανώλη εξαπλώθηκε στους αμυνόμενους και μεταφέρθηκε μέσω εμπόρων στην Ιταλία. Η πρώτη μετάδοση έγινε στη Σικελία και αστραπιαία σε ολόκληρη την ενδοχώρα. Ακολούθησε η εξάπλωση σε βόρεια Αφρική, Ισπανία, Γαλλία, Αυστρία, Ουγγαρία, Ελβετία, Γερμανία, Ολλανδία, Αγγλία, Σκανδιναβία.

Η πανδημία είχε μεγάλο αντίκτυπο σε γεωπολιτικό επίπεδο. Οδήγησε στην προσωρινή παύση εμπόλεμων διενέξεων, έπληξε το εμπόριο και εξάντλησε οικονομικά πολλούς γεωκτήμονες αφού μειώθηκε το εργατικό δυναμικό που καλλιεργούσε τα χωράφια τους. Για ακόμη μια φορά η δεισιδαιμονία επικράτησε, και ως επακόλουθο Εβραίοι διώχθηκαν και θανατώθηκαν στην πυρά αφού κατηγορήθηκαν ότι ευθύνονται για τη διασπορά της πανδημίας.

Ιστορικοί και ερευνητές επισημαίνουν ότι η καταστροφή που επέφερε η Μαύρη Πανώλη προκάλεσε στον κόσμο μια αφύπνιση. Ο τρόμος και η ανασφάλεια, σταδιακά, και χάρις στις ιατρικές ανακαλύψεις εξελίχθηκαν σε ελπίδα για το μέλλον ενισχύοντας την εμπιστοσύνη στην ιατρική και την ορθολογική προσέγγιση της πανδημίας. Η Μαύρη Πανώλη του Μεσαίωνα οδήγησε στην περίοδο της Αναγέννησης τον 14ο και 15ο αιώνα.

Η πρώτη αποτελεσματική και επιστημονικά ορθή πρακτική για τον περιορισμό μιας πανδημίας έγινε τον 14ο αιώνα στη Βενετία, όπου επιβλήθηκε για πρώτη φορά καραντίνα. Όλα τα πλοία που μετέφεραν εμπορεύματα από λιμάνια που είχε εκδηλωθεί ένας ιός, έπρεπε να μείνουν αγκυροβολημένα για σαράντα ημέρες, εξού και ο όρος (quaranta giorni: μτφ. σαράντα ημέρες).

Ευλογιά στο Νέο Κόσμο (1520- 1979)

Όταν χιλιάδες ιθαγενών Ταΐνο υποδέχονταν μετά βαΐων και κλάδων τον Χριστόφορο Κολόμβο το 1492 στην Καραϊβική δεν φαντάζονταν τη συμφορά που έμελε να τους φέρει αυτή η συνάντηση. Ελλείψει ανοσίας σε νεοφερμένες ασθένειες από την Ευρώπη, ο πληθυσμός των αυτοχθόνων αποδεκατίστηκε. Μόλις τριάντα χρόνια από την άφιξη του Κολόμβου, οι Ταΐνο το 1548 αριθμούσαν μόνο 500 άτομα. Παρόμοια μοίρα είχαν και οι Αζτέκοι όταν ήρθαν σε επαφή με τον Ισπανό κονκισταδόρ Ερνάν Κορτές.

Τα θύματα της ευλογιάς στον Νέο Κόσμο υπολογίζονται σε 56 εκατομμύρια και σκότωσε το 90% των γηγενών Αμερικανών.

Πανώλη στην Ιταλία (1629-1631)

Μεταδόθηκε από μολυσμένα ποντίκια σε ψύλλους και από αυτά στον άνθρωπο. Η πανδημία ξεκίνησε από τη βόρεια Ιταλία και πέρασε στην Ισπανία, αφήνοντας πίσω της πάνω από 1 εκατομμύριο νεκρούς. Αποδομήθηκε η γεωργική παραγωγή και το εμπόριο λόγω έλλειψης σε έμπειρο έμψυχο δυναμικό. Ως αποτέλεσμα αυξήθηκε το ημερομίσθιο και οι πόλεις προσέφεραν και στέγαση για να προσελκύσουν τους εργάτες.

Πανώλη του Λονδίνου (1665)

100.000 άνθρωποι πέθαναν. Οι συνθήκες υγιεινής στο Λονδίνο ήταν άθλιες. Παντού σωροί από σκουπίδια και ακαθαρσίες. Η πλειοψηφία των ασθενών έπασχε από βουβωνική πανώλη και είχαν 30% πιθανότητα να πεθάνουν μέσα σε δύο εβδομάδες. Όσοι νόσησαν από πνευμονική και σηψαιμική πανώλη είχαν απειροελάχιστες πιθανότητες επιβίωσης.

Η μόλυνση προήλθε από τα ποντίκια που την πέρασαν στους ψύλλους κι εκείνα στον άνθρωπο. Με την έλευση του χειμώνα τα κρούσματα ελαττώθηκαν. Αυτή η μείωση όμως δεν ήταν απόρροια ανθρώπινης επέμβασης. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οφείλεται στην ανοσία που ανέπτυξε το μαύρο ποντίκι. Εφόσον είχε λιγότερη θνησιμότητα στην πανώλη αυξήθηκε ο πληθυσμός του και έτσι οι ψύλλοι δεν είχαν ανάγκη νέου ξενιστή.

Κανόνες και διατάγματα που επιβλήθηκαν κατά τη διάρκεια της Πανώλης του Λονδίνου, 1665

Πανδημίες Χολέρας 1-6 (1817-1923)

Η χολέρα, που προξενείται από μολυσμένο φαγητό και νερό, ευθύνεται για έξι πανδημίες τον 19ο αιώνα με 1 εκατομμύριο θύματα.

(1817-1824) Ξεκίνησε από τη Βεγγάλη στην Ινδία και αποδεκάτισε εκατοντάδες χιλιάδες Ινδούς και χιλιάδες Βρετανούς στρατιώτες. Επεκτάθηκε στην Κίνα, την Ινδονησία και την Κασπία θάλασσα.

(1829-1837) Εκδηλώθηκε στη Ρωσία, επεκτάθηκε σε όλη την Ευρώπη, τη βόρεια Αφρική και έφτασε μέσω των θαλάσσιων εμπορικών δρόμων μέχρι την Αμερική.

(1846-1860) Εκδηλώθηκε στη Ρωσία και εξαπλώθηκε παγκοσμίως. Το 1854 ο γιατρός John Snow χρησιμοποίησε για πρώτη φορά γεωγραφικά και στατιστικά στοιχεία για να περιορίσει τη χολέρα που μάστιζε το Λονδίνο. Αφού συμπέρανε ότι μεταδιδόταν από μολυσμένο νερό, σημάδεψε στον χάρτη της πόλης όλα τα σημεία κρουσμάτων ανά γειτονιές. Με αυτό τον τρόπο κατάφερε να προσδιορίσει μια συγκεκριμένη δημόσια βρύση που ευθυνόταν για την εξάπλωση του ιού.

(1863-1875) Ξεκίνησε από το Δέλτα του Γάγγη στην Ινδία, μεταφέρθηκε από προσκυνητές στη Μέκκα και από εκεί σε ολόκληρο τον κόσμο.

(1881-1896) Έπληξε κυρίως την Ευρώπη, την Αφρική και την Αμερική.

(1899-1923) Εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο αλλά επλήγησαν ιδιαίτερα η Ρωσία και η Οθωμανική αυτοκρατορία. Λόγω του ότι τη συγκεκριμένη περίοδο μεγάλος αριθμός ανθρώπων μετανάστευσαν, δεν ήταν λίγες οι φορές που έγιναν ο αποδιοπομπαίος τράγος. Στην Ιταλία κατηγορήθηκαν οι Εβραίοι και οι Τσιγγάνοι, στην Ινδία οι Βρετανοί αποικιοκράτες στόχευαν τους “βρώμικους γηγενείς”, και στην Αμερική στοχοποιήθηκαν οι Φιλιππινέζοι.

3η Πανδημία Πανώλης (1885)

Υπήρξε η πρώτη φορά στην ιστορία που η βουβωνική πανώλη εξαπλώθηκε καί στις 5 ηπείρους. Εκτιμάται ότι προξένησε 12 εκατομμύρια θανάτους.

Κίτρινος Πυρετός (τέλη 19ου αιώνα)

Η πανδημία που προκάλεσε 100-150.000 θανάτους μεταδιδόταν από τα κουνούπια.

Ρωσική Γρίπη (1889-1890)

Η Ρωσική Γρίπη πήρε το όνομά της επειδή λεγόταν ότι ξεκίνησε από το Ουζμπεκιστάν που ήταν τότε μέρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, και άφησε πίσω της 1 εκατομμύριο νεκρούς.

Ισπανική Γρίπη (1918-1919)

Η Ισπανική Γρίπη σκότωσε περισσότερους ανθρώπους απ’ όσους ο 1ος και 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος μαζί, 40-50 εκατομμύρια. Μεταδόθηκε στον άνθρωπο από τα γουρούνια και είχε υψηλό ποσοστό θνησιμότητας σε νεαρές ηλικίες.

Είναι αδιευκρίνιστο το που ξεκίνησε. Το πρώτο όμως περιστατικό καταγράφηκε σε στρατιωτική βάση στο Κάνσας (ΗΠΑ) τον Μάρτιο του 1918. Έξι βδομάδες μετά είχαν προσβληθεί στρατιώτες στο μέτωπο της Γαλλίας (1ος Παγκόσμιος Πόλεμος), και ένα μήνα μετά η γρίπη κατέκλυσε την Ισπανία.

Το μεγαλύτερο τίμημα το πλήρωσε η Ινδία με 18 εκατομμύρια νεκρούς. Οι Βρετανοί αποικιοκράτες είχαν την αναιδή προκατάληψη ότι οι Ινδοί ήταν “βρώμικη ράτσα”, κι έτσι το σύστημα υγείας που παρείχαν στο γηγενή πληθυσμό ήταν ανύπαρκτο. Όταν ξέσπασε η πανδημία, η Ινδία ήταν ανοχύρωτη χώρα. Ο λαός ξεσηκώθηκε και εδραιώθηκε το αίτημα για ανεξαρτησία από τον βρετανικό ζυγό.

Η Ισπανική Γρίπη εκδηλώθηκε μία περίοδο που η επιστήμη είχε ήδη κάνει σημαντικές ανακαλύψεις στη μικροβιολογία. Στα τέλη της δεκαετίας του 1850, ο Γάλλος βιολόγος Λουί Παστέρ ανακάλυψε τη σχέση μεταξύ μικροοργανισμών και ασθενειών. Ο Παστέρ έθεσε τις βάσεις της Βακτηριολογίας, πατέρας όμως της νεοδημιουργηθείσας βιολογικής επιστήμης θεωρείται ο Γερμανός μικροβιολόγος Ρόμπερτ Κοχ. Εκείνος ήταν που άνοιξε τον δρόμο στην αντιμετώπιση ανθρωπονόσων και ζωονόσων όπως η χολέρα και η βουβωνική πανώλη.

Ασιατική Γρίπη (1957-1958)

Η Ασιατική Γρίπη προέκυψε ως μετάλλαξη ήδη υπάρχοντος ιού και μεταδόθηκε στον άνθρωπο από άγριες πάπιες. Αφαίρεσε τη ζωή από 1,1 εκατομμύριο ανθρώπους.

Γρίπη του Χονγκ Κονγκ (1968-1970)

Πήρε την ονομασία της επειδή ξεκίνησε από την πόλη του Χονγκ Κονγκ και εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο. Στην Αμερική μεταφέρθηκε μέσω των στρατιωτών που επέστρεψαν στην Καλιφόρνια από τον πόλεμο του Βιετνάμ. Προκάλεσε 1 εκατομμύριο θανάτους.

HIV / AIDS (1981- … )

Ο ιός πέρασε από τον χιμπαντζή στον άνθρωπο, και μέχρι στιγμής ευθύνεται για τον θάνατο 25-35 εκατομμυρίων ανθρώπων. Πιστεύεται ότι πρωτοεμφανίστηκε στην Κινσάσα, στη Δημοκρατία του Κονγκό, γύρω στο 1920, πολύ πριν πάρει τεράστιες διαστάσεις από τα μίντια τη δεκαετία του ’80. Προηγουμένως δεν υπάρχουν στοιχεία για ασθενείς και συμπτώματα. Όταν ανακοινώθηκε επισήμως για πρώτη φορά στις 5 Ιουνίου του 1981, υπολογίζεται ότι είχαν ήδη μολυνθεί 100.000-300.000 άτομα παγκοσμίως.

5 Ιουνίου 1981….. Το αμερικανικό Center for Disease Control δημοσιεύει άρθρο με τον τίτλο “Morbidity and Mortality Weekly Report (MMWR): Pneumocystis Pneumonia—Los Angeles”. Σε αυτό οι ανοσιολόγοι Dr. Michael Gottlieb και Dr. Wayne Shandera αναφέρουν ότι πέντε νέοι λευκοί προηγουμένως απολύτως υγιείς γκέι άνδρες από το Λος Άντζελες εμφάνισαν μια σπάνια πνευμονολογική πάθηση, την Pneumocystis carinii pneumonia. Οι γιατροί επισημαίνουν ότι η ασθένεια έχει καταβάλει πλήρως το ανοσοποιητικό τους σύστημα. Δύο από τους πέντε ασθενείς πεθαίνουν πριν τη δημοσίευση του άρθρου ενώ οι άλλοι τρεις λίγες μονάχα μέρες αργότερα. Το άρθρο αναδημοσιεύεται από το Associated Press, τους Los Angeles Times και την San Francisko Chronicle, προκαλεί αίσθηση και τις επόμενες μέρες φτάνουν αναφορές για παρόμοια περιστατικά σε όλες τις ΗΠΑ.

3 Ιουλίου 1981….. Οι New York Times δημοσιεύουν σχετικό άρθρο με τίτλο “Rare Cancer Seen in 41 Homosexuals”. Πρώτη φορά γίνεται λόγος για “καρκίνο των ομοφυλόφιλων”.

Δεκέμβριος 1981….. Ο παιδιατρικός ανοσιολόγος Dr. Arye Rubinstein αναφέρει ότι στο νοσοκομείο του παρακολουθεί πέντε μαύρα παιδιά που έχουν τα συμπτώματα της ασθένειας που πλήττει τα άτομα με ομοφυλοφιλικό σεξουαλικό προσανατολισμό. Η διάγνωσή του αγνοείται πλήρως από τους συναδέλφους του. Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 337 περιπτώσεις έχουν αναφερθεί, και οι 130 από αυτούς έχουν ήδη πεθάνει.

Σεπτέμβριος 1982….. Το αμερικανικό Center for Disease Control αναφέρεται στην ασθένεια για πρώτη φορά με την ονομασία AIDS (acquired immune deficiency syndrome).

Ιανουάριος 1983….. Γίνεται γνωστό ότι γυναίκες έχουν κολλήσει την ασθένεια από νοσούντες άνδρες μέσω ετεροφυλοφιλικού σεξ.

Οκτώβριος 1984….. Κλείνουν όλα τα λουτρά και τα πριβέ σεξ κλαμπ στο Σαν Φρανσίσκο. Υπάρχει ο φόβος ότι είναι εστίες μετάδοσης του ιού λόγω της αυξημένης σεξουαλικής δραστηριότητας σε αυτούς τους χώρους.

2 Οκτωβρίου 1985….. Ο πρώτος θάνατος διάσημου από το AIDS είναι αυτός του ηθοποιού Rock Hudson. Μέχρι το τέλος της χρονιάς οι νεκροί παγκοσμίως ξεπερνούν τις 20 χιλιάδες.

Μάρτιος 1987….. Δίνεται άδεια κυκλοφορίας του αντι-ιικού φαρμάκου zidovudine (AZT) για την καταπολέμηση του AIDS.

Ιούλιος 1987….. Γνωστοποιείται ότι ο ιός μεταδίδεται από τη μητέρα στο βρέφος μέσω του θηλασμού.

1991….. Η ομάδα Visual AIDS λανσάρει τη διπλωμένη κόκκινη κορδέλα ως σύμβολο στήριξης όλων όσοι πλήττονται από τη νόσο.

7 Νοεμβρίου 1991….. Ο Αμερικανός μπασκετμπολίστας του NBA, Magic Johnson κοινοποιεί ότι είναι φορέας του ιού. Η κίνηση του κορυφαίου αθλητή ήταν κομβική στον αποστιγματισμό των νοσούντων. Δύο βδομάδες αργότερα ο τραγουδιστής των Queen, Freddie Mercury, ανακοινώνει ότι πάσχει από AIDS. Πέθανε την επόμενη μέρα.

1993….. Παγκοσμίως τα κρούσματα φτάνουν τα 2,5 εκατομμύρια.

1996….. Παγκοσμίως τα κρούσματα φτάνουν τα 23 εκατομμύρια.

Ιανουάριος 2010….. Ανακαλείται η ταξιδιωτική οδηγία που απαγόρευε την είσοδο στις ΗΠΑ όσων είναι θετικοί στο AIDS.

Η κόκκινη κορδέλα, το σύμβολο στήριξης όλων όσοι νοσούν από το AIDS

SARS (2002-2003)

Ξεκίνησε στην επαρχεία Guangdong της Κίνας και εξαπλώθηκε σε 30 χώρες. Συνολικά τα θύματα ανήλθαν σε 770 και ο ιός μεταδόθηκε στον άνθρωπο από τη νυχτερίδα και τη μοσχογαλή.

Ο Sars και ο Mers είναι όπως και ο Covid-19 κορονοϊοί. Ανακαλύφθηκαν τη δεκαετία του ’30 και προσβάλλουν το αναπνευστικό σύστημα. Είναι 7 στο σύνολο, και οι 4 προκαλούν τα ίδια συμπτώματα με ένα κοινό κρύωμα (CoV-229E, CoV-OC43, CoV-NL63, CoV-HUK1). Οι υπόλοιποι τρεις όμως είναι εξαιρετικά επιθετικοί.

Ο SARS δεν έχει εξαλειφθεί. Είναι ένας ιός που μεταδίδεται από μολυσμένα ζώα και μπορεί ανά πάσα στιγμή να βρει νέο ξενιστή.

Γρίπη των Χοίρων (2009-2010)

Σκότωσε 200.000 ανθρώπους και μεταδόθηκε στον άνθρωπο από χοίρους. Η Γρίπη των Χοίρων, ή όπως είναι ευρέως γνωστή ως Η1Ν1, ανάγκασε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το 2015 να θεσπίσει νέους κανόνες για την ονοματολογία των ιών. Αρχικά, η Γρίπη των Χοίρων προξένησε τρόμο και πανικό, με αποτέλεσμα να αναφερθούν ακραίες συμπεριφορές έναντι των γουρουνιών. Στην Αίγυπτο η κυβέρνηση διέταξε ως προληπτικό μέτρο τη σφαγή όλων των χοίρων. Αυτό κατέστρεψε οικονομικά του χριστιανούς Κόπτες που ζούσαν αποκλειστικά από την εκτροφή τους. Το μέτρο δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα μιας και ο ιός είχε ήδη μεταδοθεί στους ανθρώπους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο άνθρωπος πρώτος μετέδωσε τον Η1Ν1 στα γουρούνια το 1918 για να αντιστραφούν οι ρόλοι το 2009.

Έμπολα (2014-2016)

Μεταδόθηκε στον άνθρωπο από άγρια ζώα και άφησε 11.000 νεκρούς. Έπληξε κυρίως τη Λιβερία, τη Γουινέα και τη Σιέρα Λεόνε και δεν επεκτάθηκε πέραν της Αφρικής. Ο ιός είχε πολύ υψηλό ποσοστό θνησιμότητας που έφτανε σε ορισμένες περιπτώσεις το 90%.

MERS (2015- … )

Ξεκίνησε από τη Σαουδική Αραβία και άφησε 850 νεκρούς, με τη Νότια Κορέα να δέχεται το μεγαλύτερο πλήγμα. Μεταδόθηκε από καμήλες και τα προϊόντα που παράγουν όπως το γάλα τους.

COVID-19 (2019- … )

Πιστεύεται ότι μεταδόθηκε στον άνθρωπο από τους παγκολίνους. Ο ιός, ο πιο επιθετικός από την οικογένεια των κορονοϊών, ξεκίνησε από την επαρχεία Wuhan στην Κίνα, και οι ανθρώπινες απώλειες παγκοσμίως πληθαίνουν μέρα με τη μέρα. Η αντιμετώπιση του ιού επαφίεται στην επιστημονική κοινότητα και στις κυβερνήσεις όλων των χωρών που πρέπει να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των κατοίκων τους.

Η Κίνα φέρει μεγάλη ευθύνη για την εξάπλωση του ιού. Αρχικά προσπάθησε να το αποσιωπήσει, φιμώνοντας μάλιστα και έναν ευσυνείδητο γιατρό που προσπάθησε να προειδοποιήσει τον πληθυσμό. Στη συνέχεια αρνείται κάθε βοήθεια ώστε να μην κλονιστεί η εικόνα της ως υπερδύναμη. Είναι όμως ήδη πολύ αργά. Ο ιός έχει εξελιχθεί σε πανδημία. Δεχόμενη πύρα από τον τύπο παγκοσμίως επιδίδεται σε ένα επικοινωνιακό παιχνίδι για να βελτιώσει την εικόνα της ωσάν να λειτουργεί ως καλοκουρδισμένη εταιρεία. Παρουσιάζει το πρόγραμμα που υιοθέτησε για τον περιορισμό των μετακινήσεων στην πόλη Wuhan ως ένα success story, και χαλαρώνει τα μέτρα ώστε να βάλει τη μηχανή της κινεζικής οικονομίας πάλι σε λειτουργία. Τα λεφτά μπαίνουν πριν από την ανθρώπινη υγιεινή. Έναν τρόπο αντιμετώπισης που συμμερίζεται ο Αμερικανός πρόεδρος Donald Trump όπως και ο πρόεδρος της Βραζιλίας Jair Bolsonaro.

Λίστα αριθμού θυμάτων από όλες τις πανδημίες


Αν πρέπει να εξαχθεί ένα συμπέρασμα από το ιστορικό των πανδημιών που έχουν πλήξει την ανθρωπότητα μέχρι σήμερα, είναι ότι η διακρατική αλληλεγγύη θα παίξει τον σημαντικότερο ρόλο στην αντιμετώπιση του νέου ιού. Ο COVID-19 είναι μια αόρατη απειλή που δεν γνωρίζει σύνορα. Οι μετακινήσεις πληθυσμών λόγω της οικονομικής δυσχέρειας ορισμένων χωρών καθιστά πολύ εύκολη τη διασπορά του ιού. Γι’ αυτό και οι αναπτυγμένες χώρες πρέπει να συνδράμουν οικονομικά τις αδύναμες. Αν αυτό είχε συμβεί στην περίπτωση του κορονοϊού SARS το 2002, και η παγκόσμια κοινότητα δεν είχε αδιαφορήσει επειδή δεν πλήχτηκε, ίσως σήμερα να είχε βρεθεί το εμβόλιο για τον COVID-19.

Ο κόσμος τον 21ο αιώνα έχει γίνει περισσότερο από ποτέ αλληλένδετος και αλληλοεξαρτώμενος. Δε νοείται πλέον να κλείνουμε τα μάτια σε κάτι που συμβαίνει στην άλλη άκρη του πλανήτη. Όπως ακριβώς και η κλιματική αλλαγή, το πρόβλημα ενός μονάχα ανθρώπου είναι το πρόβλημα όλων.

ΠΗΓΕΣ

Infectious Disease and Host-Pathogen Evolution, Krishna R. Dronamraju, Cambridge University Press, 2004.

HIV.GOV, U.S. Government HIV/AIDS information.

CDC, Centers for Disease Control and Prevention.

WHO, Pandemic and epidemic diseases.

1 σχόλιο

Αφήστε μια απάντηση

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ