Η νοημοσύνη των φυτών: συνειδητότητα ή αυτοματισμός;

Νεότερες μελέτες και πειράματα επιστημόνων κάνουν λόγο για συνειδητότητα και νοημοσύνη των φυτών. Ωστόσο, οι ανακαλύψεις τους δεν έχουν γίνει ευρέως γνωστές στο ευρύ κοινό με αποτέλεσμα να πιστεύεται ότι τα φυτά λειτουργούν σε αυτοματισμό.

Ο ιδιωτισμός “έμεινε φυτό” χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει έναν ασθενή που βρίσκεται σε κώμα. Πρόκειται για έναν ιδιότυπο “φυτομορφισμό” όπου αποδίδονται στον άνθρωπο χαρακτηριστικά άψυχων και αφυών οργανισμών, αυτά των φυτών. Ο ασθενής σε κώμα είναι ακόμα ζωντανός, αλλά ο εγκέφαλός του υπολειτουργεί. Δεν μπορεί να κινηθεί, χάνει τις ανώτερες πνευματικές του λειτουργίες και δεν ανταποκρίνεται σε εξωτερικούς ερεθισμούς από το περιβάλλον του. Ωστόσο ο εγκέφαλος διατηρεί τις μη γνωσιακές λειτουργίες. Κοιμάται, ενώ η αναπνοή και το κυκλοφορικό του σύστημα λειτουργούν στις περισσότερες των περιπτώσεων φυσιολογικά.

Αυτές πιστεύεται ότι είναι και οι λειτουργίες των φυτών. Είναι όμως επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι βασίζονται στον αυτοματισμό και ότι δεν διαθέτουν ίχνος νοημοσύνης και ευφυΐας;

Νεότερες μελέτες και πειράματα από καταξιωμένους επιστήμονες στο χώρο της βιολογίας μαρτυρούν το αντίθετο.


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ


Ορισμός ευφυΐας/νοημοσύνης

Οι επιστήμονες Shane Legg και Marcus Hutter (1), που ερευνούν την τεχνητή νοημοσύνη, συγκέντρωσαν 70 διαφορετικούς ορισμούς της ευφυΐας και τους συνόψισαν ως εξής:

Η ευφυΐα ενός ατόμου/οργανισμού προϋποθέτει:

  1. την αντίδραση και προσαρμογή στα ερεθίσματα από το περιβάλλον του
  2. την επίτευξη στόχων στην προσπάθεια να καλυτερεύσει τη διαβίωση/επιβίωσή του
  3. την ικανότητα να μεταβάλλει τους στόχους του ενόσω μεταβάλλεται και το περιβάλλον του

Σύμφωνα με τους καθηγητές John McNamara και Alasdair Houston (2), τα φυτά πληρούν όλες τις παραπάνω προϋποθέσεις. (α) Αντιδρούν στις συνθήκες του περιβάλλοντός τους ώστε να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους. (β) Έχοντας ως στόχο τη διαιώνισή τους, επιβιώνουν όσα παράγουν περισσότερους και καλύτερης ποιότητας σπόρους. (γ) Τέλος προσαρμόζουν τη στρατηγική τους στις μεταβολές του περιβάλλοντος (ξηρασία, καταπολέμηση -με ίδια μέσα- ασθενειών/παρασίτων/εντόμων, κ.α.).


Εξίσωση/σύγκριση της νοημοσύνης ανθρώπων και φυτών: ένα επίμαχο ζήτημα ερμηνείας και κατανόησης

Ο άνθρωπος μετράει την ευφυΐα του ιδίου αλλά και των ζώων (π.χ. δελφίνια, χιμπαντζήδες) με βάση την αντίδραση σε ένα ερέθισμα. Συνήθως το ερέθισμα γίνεται αντιληπτό μέσω του αισθητηρίου οργάνου της όρασης, και στη συνέχεια ερευνάται η αντίδραση. Προϋπόθεση δηλαδή είναι ο οργανισμός του οποίου εξετάζεται η ευφυΐα να διαθέτει μάτια να δει το ερέθισμα και να μπορεί να κινηθεί για να αντιδράσει σε αυτό.

Επιπλέον ο άνθρωπος και τα ζώα διαθέτουν εγκέφαλο, το μεγαλύτερο όργανο του νευρικού συστήματος. Μέσω των αισθήσεων οι νευρώνες του εγκεφάλου επεξεργάζονται πληροφορίες και ερεθίσματα από το περιβάλλον. Με αυτόν τον τρόπο ο άνθρωπος και τα ζώα αντιλαμβάνονται, ελέγχουν και συντονίζουν τις μυϊκές κινήσεις όπως και τις ανώτερες πνευματικές λειτουργίες (μνήμη, μάθηση, συμπεριφορά).

Τα φυτά δεν έχουν μάτια για να αντιδράσουν σε ένα ερέθισμα. Ούτε λειτουργούν στον ίδιο ρυθμό με τον άνθρωπο. Τα φυτά δεν έχουν εγκέφαλο για να επεξεργαστούν πληροφορίες. Σε αυτή την περίπτωση πώς είναι δυνατόν να γίνεται λόγος για τη νοημοσύνη/ευφυΐα τους; Αν η επιστημονική κοινότητα θέτει το ίδιο ερώτημα για μονοκύτταρους οργανισμούς που ούτε αυτοί διαθέτουν εγκέφαλο, τότε τι ισχύει για τα φυτά που απαρτίζονται από δισεκατομμύρια κύτταρα;


Το “σκεπτόμενο κύτταρο”

Η Μπάρμπαρα ΜακΚλίντοκ, Αμερικανίδα βοτανολόγος και κυταρρογενετίστρια που τιμήθηκε το 1983 με το βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής, εισήγαγε την έννοια του “σκεπτόμενου κυττάρου“. Υποστηρίζει ότι το κύτταρο διαθέτει μια μορφή συνειδητότητας. Μέσω ηλεκτρικών και χημικών σημάτων συντελείται η ενδοεπικοινωνία των κυττάρων, επιτρέποντας στα φυτά να μαθαίνουν, να προσαρμόζονται στις μεταβλητές του περιβάλλοντός τους, και να θυμούνται.

Έχει ανακαλυφθεί ότι τα φυτά αντιδρούν σε 16 διαφορετικά ερεθίσματα από το περιβάλλον τους:

Νερό, Φως, Βαρύτητα, Δομή του εδάφους, Ανταγωνισμό με γειτονικά φυτά, Φυτοφάγους οργανισμούς, Φυτικές ασθένειες, Αλληλοπάθεια, Αέρας, Αέρια, (έξι μακροθρεπτικά μεταλλικά στοιχεία) Άζωτο, Φώσφορος, Μαγνήσιο, Κάλιο, Θείο, Ασβέστιο (3).


Προσαρμοστικότητα των φυτών στο περιβάλλον

Τα φυτά καλούνται να προσαρμοστούν σε δύο διαφορετικά περιβάλλοντα, πάνω και κάτω από το έδαφος.

Πάνω από το έδαφος:

  1. αντλούν ενέργεια μέσω της φωτοσύνθεσης από τον ήλιο
  2. αντιστέκονται στον αέρα
  3. προσαρμόζονται στην αυξομείωση της θερμοκρασίας
  4. αμύνονται στους θηρευτές (φυτοφάγα ζώα, μύκητες) είτε αναπτύσσοντας τοξίνες, είτε εξασφαλίζοντας τη διαιώνισή τους παράγοντας πληθώρα σπόρων
  5. αμύνονται στις ασθένειες

Κάτω από το έδαφος:

  1. αντλούν ορυκτά και νερό για την ανάπτυξή τους
  2. ανταγωνίζονται με τις ρίζες άλλων φυτών για να εξασφαλίσουν πρώτα τα συστατικά που χρειάζονται
  3. αμύνονται σε απειλές (φυτοφάγα ζώα, μύκητες, ασθένειες)

Όταν τα πρώτα ευκαρυωτικά φωτοσυνθετικά φυτά (φύκη) δημιουργήθηκαν 1.200.000.000 χρόνια πριν, τα οσμωτικά ενεργά σάκχαρα απειλούσαν να διασπάσουν το κύτταρο. Έτσι ανέπτυξαν γύρω από κάθε κύτταρο μια λεπτή, ημι-διαπερατή πανοπλία, την κυτταρική μεμβράνη. Ήταν η απαρχή στην εξέλιξη της προσαρμοστικότητας των φυτών στο περιβάλλον.


Δείγματα νοημοσύνης και ευφυΐας των φυτών

Ο νευροβιολόγος Stefano Mancuso, πρωτοπόρος στην έρευνα της νοημοσύνης των φυτών, παρουσιάζει αδιάσειστες αποδείξεις ότι τα φυτά έχουν εγκέφαλο. Δεν είναι σαν αυτόν του ανθρώπου ή των ζώων, ένα όργανο δηλαδή. Αυτό θα τα έκανε πολύ ευάλωτα σε περίπτωση που δέχονταν επίθεση από αρρώστιες ή θηρευτές.

This is why plants have no brain: not because they are not intelligent, but because they would be vulnerable.” (Stefano Mancuso)

Stefano Mancuso, director of the International Laboratory of Plant Neurobiology (LINV) in Florence, Italy, presents a new paradigm in our understanding of the vegetal world (TEDx Talks)

Τα φυτά συλλέγουν πληροφορίες μέσω των ριζών τους. Έτσι ο δικός τους εγκέφαλος έχει τη φόρμα ενός δικτύου όπως είναι το ίντερνετ. Αυτό επιτρέπει στα φυτά να επιζήσουν ακόμα κι αν χάσουν το 90% της μάζας τους.

Η στρατηγική της αναρρίχησης

Πολλά φυτά έχουν αναπτύξει τη στρατηγική της αναρρίχησης για να αναπτυχθούν με βλαστούς και έλικες που περιελίσσονται. Ανταγωνίζονται με τα γειτονικά τους φυτά ώστε να έχουν καλύτερη πρόσβαση στο φως. Ωστόσο αυτός ο μηχανισμός δεν είναι ούτε τυχαίος ούτε αποτέλεσμα αυτοματισμού. Έχει διαπιστωθεί για παράδειγμα ότι οι έλικες θα προσανατολισθούν προς το μέρος που βρίσκεται ένα κατάλληλο αντικείμενο για αναρρίχηση. Επίσης, όταν αυτό το αντικείμενο έχει ήδη καταληφθεί από ένα άλλο, τότε απορρίπτεται και προσανατολίζεται σε άλλη κατεύθυνση.

Michael Pollan discusses how timelapse photography reveals the hidden life of plants (The New Yorker)

Ο Δαρβίνος, πειραματιζόμενος με τις έλικες, τοποθέτησε δίπλα σε ένα φυτό μία γυάλινη ράβδο. Η επιφάνεια της ράβδου είναι πολύ λεία και δεν παρέχει τις ιδανικές συνθήκες για να γραπωθούν οι έλικες. Σύντομα το φυτό έχασε το ενδιαφέρον του και σταμάτησε να επιχειρεί να περιελιχθεί στη γυάλινη ράβδο. Εφόσον ο στόχος δεν μπορούσε να επιτευχθεί εγκαταλείφθηκε. Αυτό δείχνει ότι υπάρχει μηχανισμός διόρθωσης της στρατηγικής που ακολουθούν τα φυτά.

Η στρατηγική της μίμησης

Οι ορχιδέες είναι από τα πιο ευρηματικά ανθοφόρα φυτά. Στην εξελικτική τους πορεία ορισμένα είδη έχουν επιλέξει τη στρατηγική της μίμησης για να εξασφαλίσουν την επικονίασή τους. Με ένα περίτεχνο μηχανισμό εξαπάτησης, έχοντας το σχήμα μέλισσας ή πεταλούδας προσελκύουν συγκεκριμένα είδη εντόμων. Το έντομο πέφτει στην παγίδα, προσεγγίζει την ορχιδέα για να ζευγαρώσει, και άθελά του γίνεται ο κομιστής της γύρης της. Αυτή η διαδικασία γονιμοποίησης ονομάζεται επικονίαση με ψευδοσυνουσία (pseudocopulation).

An Orchid’s Trap | Wings of Life, National Geographic Wild

Η κίνηση των φυτών

Όταν γίνεται λόγος για την ευφυΐα των φυτών συνήθως προκαλεί μειδίαμα. Και αυτό γιατί τα φυτά δεν λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο όπως ο άνθρωπος (ή τα ζώα). Δεν υπάρχει μέτρο σύγκρισης. Ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τα ερεθίσματα του περιβάλλοντός του και αντιδράει. Τα φυτά όμως, πώς αντιδρούν ελλείψει κίνησης;

Κι όμως κινούνται. Η Δροσερά, ένα εντομοφάγο φυτό είναι μία από τις περιπτώσεις που το αποδεικνύει. Το επάνω μέρος του φυτού καλύπτεται με τρίχες που εκκρίνουν μια κολλώδη ουσία. Τα έντομα προσελκύονται από τη γλυκιά οσμή που αναδύει, κολλούν πάνω της και παγιδεύονται. Το φυτό κυριολεκτικά αγκαλιάζει το έντομο. Στόχος του είναι να ακινητοποιηθεί το έντομο. Ύστερα εκκρίνει μια χωνευτική ουσία που του επιτρέπει να απορροφήσει το μεγαλύτερο μέρος του εντόμου.

Στη φύση έχουν καταγραφεί μέχρι στιγμής περίπου 600 διαφορετικά είδη σαρκοφάγων φυτών.

Sundew (Δροσερά) Timelapse, Carnivorous Corner

Το φυτό που μετράει

Ένα από τα πιο απίθανα αλλά επιστημονικώς τεκμηριωμένα ευρήματα της επιστήμης, είναι ότι τα φυτά μπορούν να μετρούν. Η Διωναία, ένα σαρκοφάγο φυτό, έχει την ικανότητα να μετρά μέχρι το 20. Δύο φύλλα σε μορφή δαγκάνας έχουν στην επιφάνειά τους από τρία τριχίδια το καθένα. Τα φύλλα απελευθερώνουν νέκταρ, ένα λαχταριστό γεύμα στο οποίο οι μύγες δεν μπορούν να αντισταθούν. Όταν μια μύγα πέσει στην παγίδα και περπατήσει πάνω στα φύλλα ένας ιδιαίτερος μηχανισμός μπαίνει σε κίνηση. Ακουμπώντας η μύγα ένα τριχίδιο ειδοποιεί το φυτό να αρχίσει την αντίστροφη μέτρηση. Αν ακουμπήσει και δεύτερο τριχίδιο εντός 20 δευτερολέπτων η δαγκάνα της Διωναίας κλείνει. Απελευθερώνει πεπτικά ένζυμα που πολτοποιούν τη μύγα και το φυτό απορροφά τις θρεπτικές ουσίες από το θήραμά του. Δέκα μέρες μετά δεν απομένει από τη μύγα παρά μόνο το κουφάρι της. Οι δαγκάνες ανοίγουν εκ νέου και η θανάσιμη παγίδα ξαναστήνεται. Για να εξοικονομήσει ενέργεια από άσκοπο κλείσιμο των δαγκανών, όπως για παράδειγμα τις στάλες της βροχής, από τη στιγμή που θα κλείσουν οι δαγκάνες το θήραμα που έχει παγιδευτεί πρέπει να ακουμπάει σε τουλάχιστον πέντε τριχίδια. Σε αντίθετη περίπτωση δεν απελευθερώνονται τα πεπτικά ένζυμα και οι δαγκάνες ανοίγουν ξανά. Πράγμα που σημαίνει ότι η Διωναία όχι μόνο μετράει τον χρόνο των 20 δευτερολέπτων, αλλά και μετράει ως το πέντε με την αφή.

Η περίπτωση της Διωναίας είναι εξαιρετικά σημαντική γιατί δείχνει πως τα φυτά διαθέτουν μνήμη. Η μνήμη προϋποθέτει ότι το φυτό αναλύει μια πληροφορία, έπειτα την θυμάται και τέλος την ανακαλεί όταν κριθεί αναγκαίο. Η Διωναία θυμάται ότι δύο τριχίδια πρέπει να αγγιχτούν για να ενεργοποιηθεί η παγίδα. Πρέπει να θυμάται για 20 δευτερόλεπτα ότι το πρώτο τριχίδιο έχει λάβει το ερέθισμα πριν αγγιχτεί το δεύτερο. Άρα τα φυτά διαθέτουν μνήμη.

Hungry Venus flytraps (Διωναία) snap shut on a host of unfortunate flies | Life – BBC

Η αντίδραση της Μιμόζας στην επαφή

Ένα άλλο φυτό άξιο προσοχής όσον αφορά την κίνηση, είναι η Μιμόζα η αισχυντηλή (δηλαδή η ντροπαλή!), γνωστή και ως “Μιμόζα μη μου άπτου”. Αυτό το φυτό στο παραμικρό άγγιγμα κλείνει σε απειροελάχιστο χρόνο τα φύλλα του.

Electrical experiments with plants that count and communicate | Greg Gage, TED

Φωτοτροπισμός

Ο Φωτοτροπισμός είναι η λειτουργία κατά την οποία τα φυτά προσανατολίζονται προς το φως. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι αν η πηγή του φωτός μετακινηθεί τότε τα φυτά αναγνωρίζουν την αλλαγή και ακολουθούν την κατεύθυνσή της.

Positive Phototropism, GPhase

Γεωτροπισμός

Ο Γεωτροπισμός είναι η λειτουργία κατά την οποία τα φυτά προσανατολίζονται με βάση τη βαρύτητα. Αν τοποθετηθούν σε επικλινές έδαφος, οι ρίζες βρίσκουν πάλι το δρόμο προς την κατεύθυνση της βαρύτητας (θετικός γεωτροπισμός) ενώ οι βλαστοί προς τα πάνω (αρνητικός γεωτροπισμός).

Negative Gravitropism, GPhase

Φυτά σε μηδενική βαρύτητα

Τι συμβαίνει όμως όταν τα φυτά μεγαλώνουν στο διάστημα σε μηδενική βαρύτητα; Πειράματα έδειξαν ότι προσαρμόζονται μεταλλάσσοντας τον γενετικό κώδικα των κυττάρων τους. Δεν επηρεάζονται ιδιαίτερα από την έλλειψη βαρύτητας, όπως κανείς θα περίμενε, και αναπτύσσονται έχοντας ως σημείο αναφοράς την πηγή φωτός. Παρατηρήθηκε ότι όταν το φως διαχέεται στον χώρο και δεν έρχεται από συγκεκριμένη πηγή, τότε αναπτύσσονται προς την κατεύθυνση κατά την οποία η ρίζα θα έχει τις ευνοϊκότερες συνθήκες να βρει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.

Cultivating Plant Growth in Space, Nasa’s Johnson Space Center

Η επικοινωνία των φυτών

Τα φυτά δεν έχουν στόμα, παρ’ όλα αυτά καί γλώσσα επικοινωνίας έχουν καί είναι ιδιαιτέρως κοινωνικά στις συνομιλίες τους με φυτά του ίδιου είδους.

Όσον αφορά την ενδοεπικοινωνία μεταξύ κυττάρων σε ένα φυτό, αυτή γίνεται με χημικά μηνύματα, με ηλεκτρικά σήματα ή με δονήσεις. Τα χημικά μηνύματα γίνονται με τις λεγόμενες Πτητικές Οργανικές Ενώσεις (Volatile organic compounds ή VOCs), όπου μία ένωση ισοδυναμεί με μία λέξη και πολλές μαζί με μία πρόταση. Έχει αποδειχθεί ότι αν αφαιρεθεί μία ένωση (λέξη) από το σύνολο των ενώσεων (πρόταση), τότε οι ενώσεις δεν λειτουργούν και θα μπορούσε κανείς να πει ότι το φυτό δεν βγάζει πλέον νόημα (10). Τα χημικά μηνύματα διαφέρουν ανά περίπτωση (π.χ. προειδοποίηση για ασθένειες).

How trees secretly talk to each other, BBC News

Τα φυτά επικοινωνούν αναμεταξύ τους (ίδιο είδος) και ονομάζεται Wood-Wide Web. Αυτή τη λειτουργία την πραγματοποιούν χρησιμοποιώντας ως κομιστές μύκητες (μανιτάρια). Η σχέση δέντρου μύκητα είναι αμοιβαία επωφελής. Οι μύκητες παρέχουν στα δέντρα θρεπτικά συστατικά και τα δέντρα ανταποδίδουν τρέφοντάς τα με σάκχαρα. Με αυτό τον τρόπο μπορούν να στείλουν χημικά μηνύματα σε γειτονικά δέντρα, όταν για παράδειγμα επέρχεται λειψυδρία.

Η επικοινωνία γίνεται και μέσω του αέρα. Ο Σφένδαμος όταν δέχεται επίθεση από ζωύφια απελευθερώνει φερομόνες, και έτσι τα γειτονικά δέντρα παράγουν τις απαραίτητες χημικές ενώσεις για να αμυνθούν.

Άλλοτε πάλι, όταν τα φυτά δέχονται επίθεση από αρρώστιες ή φυτοφάγα έντομα σημαίνουν συναγερμό που ονομάζεται στη βιολογία Burglar Alarm (11). Παράγουν χημικά (ιασμωνικό μεθυλεστέρα, αιθυλένιο, σαλικυλικό μεθυλεστέρα) προσελκύοντας σαρκοβόρα έντομα όπως η πασχαλίτσα για να καταβροχθίσουν τον επιτιθέμενο.

The Stunning Life Cycle Of A Ladybug | The Dodo

Η ακοή των φυτών

Πάμπολλα βίντεο στα social media δείχνουν ιστορίες κοινών ανθρώπων που ισχυρίζονται ότι τα φυτά αντιδρούν θετικά στη μουσική, συνήθως στην κλασσική. Ισχύει όμως; Έχουν τα φυτά τη δυνατότητα να ακούνε;

Η απάντηση είναι ότι αυτά τα βίντεο δεν έχουν καμία επιστημονική βάση. Οι περιχαρείς ιδιοκτήτες των φυτών δεν είναι ερευνητές και δεν παρουσιάζουν επιστημονικά δεδομένα. Θα μπορούσαν κάλλιστα να απεικονίζουν φυτά που ακούνε χέβι μέταλ ή ραπ, ανάλογα με τα μουσικά γούστα του ιδιοκτήτη τους. Δεν θα υπήρχε καμία διαφορά και τα φυτά δεν θα έδειχναν ούτε σημάδια ευχαρίστησης ούτε ενόχλησης.

Ωστόσο, έχουν γίνει πραγματικές επιστημονικές μελέτες και έχει αποδειχθεί ότι τα φυτά ανταποκρίνονται στον ήχο, και πιο συγκεκριμένα στις δονήσεις του ήχου (12). Τα φυτά, στη μακρά εξελιχτική τους πορεία, κατάφεραν να αναγνωρίζουν τις δονήσεις, από τον ήχο του νερού για παράδειγμα, έτσι ώστε να γνωρίζουν προς ποια κατεύθυνση να προσανατολίσουν τις ρίζες τους.


Χρονολόγιο κομβικών γεγονότων

Παρακάτω αναφέρονται επιστήμονες και φιλόσοφοι που ασχολήθηκαν με τη νοημοσύνη των φυτών.

366-348 π.Χ ….. Ο Πλάτωνας στον διάλογο “Τίμαιος” εμφανίζει τον αστρονόμο Τίμαιο από τους Λοκρούς να παρουσιάζει την κοσμολογική του θεωρία στον Σωκράτη, τον Κριτία, και τον Ερμοκράτη. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του:

[Οι Θεοί] … φύτεψαν ένα άλλο είδος όντων, συγγενές προς την ανθρώπινη φύση, δηλαδή τα ήμερα δέντρα, φυτά και σπέρματα, που τώρα καλλιεργούνται και τιθασεύονται με την γεωργία, ενώ πριν υπήρχαν μόνο τα άγρια γένη τους, αρχαιότερα από τα ήμερα. Οτιδήποτε, λοιπόν, μετέχει στην ζωή, δίκαια και ορθότατα λέγεται ζώο. Αυτό, για το οποίο τώρα μιλούμε [φυτά], μετέχει στο τρίτο είδος ψυχής (…) δεν σχετίζεται με την γνώμη, τον συλλογισμό και τον νου, παρά μόνον με την ηδεία και την αλγεινή αίσθηση και τις επιθυμίες. Το φυτό δέχεται παθητικά τα πάντα, αφού η γένεσή του δεν το εφοδίασε με την ικανότητα να στρέφεται το ίδιο, μέσα του, γύρω από τον εαυτό του, να απωθεί τις κινήσεις που έρχονται απ’ έξω και να χρησιμοποιεί μία δική του κίνηση, να συλλογίζεται και να κατανοεί τον εαυτό του. Γι’ αυτό, λοιπόν, ζει και δεν διαφέρει από το ζώο, πηγμένο μόνιμα στο έδαφος και ριζωμένο, στερημένο από την ικανότητα της αυτοκίνησης (4).”

1840 ….. Ο Γερμανός χημικός Γιούστους Φράιχερ φον Λήμπιχ μελετώντας τη θρέψη των φυτών ανακάλυψε ότι αντλούν από το έδαφος ορυκτά για την ανάπτυξή τους (5).

1875 ….. Ο φιλόσοφος Καρλ Ρομπέρ Έντουαρντ φον Χάρτμανν αναφερόμενος στα φύλλα των φυτών, γράφει:

If one sees how many means are here to attain the same end, one will be almost tempted to believe there dwells here a secret intelligence which chooses the most appropriate means for the attainment of the end (6).”

1880 ….. Ο Κάρολος Δαρβίνος εκδίδει το σύγγραμα “The Power of Movement in Plants” στο οποίο αναφέρει:

It is hardly an exaggeration to say that the tip of the radicle thus endowed [with sensitivity] and having the power of directing the movements of the adjoining parts, acts like the brain of one of the lower animals; the brain being seated within the anterior end of the body, receiving impressions from the sense-organs, and directing the several movements (7).”

Ο Δαρβίνος υποστηρίζει ότι οι ρίζες λειτουργούν ως ένα όργανο που προσομοιάζει με τον εγκέφαλο, το οποίο αντιδρά σε εξωτερικά ερεθίσματα.

1926 ….. Ο Αμερικανός βοτανολόγος Τζον Έρνεστ Ουίβερ τσιτάρει σε βιβλίο του τον Γερμανό χημικό φον Λήμπιχ ο οποίος φέρεται να είπε:

Plants search for food as if they had eyes (8).”

1937 ….. Οι βιολόγοι F. W. Went και K. V. Thimann ανακαλύπτουν τις αυξίνες, τις φυτικές ορμόνες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη και μορφογένεση των φυτών. Έκαναν τη σύνδεση μεταξύ ευφυΐας και προσαρμοστικότητας των φυτών στο περιβάλλον.

In tropistic movements, plants appear to exhibit a sort of intelligence; their movement is of subsequent advantage to them (9).”

1984 ….. Η βραβευμένη με Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής, βοτανολόγος και κυταρρογενετίστρια, Μπάρμπαρα ΜακΚλίντοκ δηλώνει:

A goal for the future would be to determine the extent of knowledge the cell has of itself and how it uses that knowledge in a thoughtful manner when challenged.”

Εννοούσε ότι το κύτταρο ίσως έχει επίγνωση της κατάστασής του και επιδεικνύει ευφυΐα στις αντιδράσεις του.


Συμπεράσματα

Αν μπορεί να εξαχθεί ένα συμπέρασμα είναι ότι τα φυτά λειτουργούν/σκέφτονται με έναν και μόνο γνώμονα. Την εύρεση της βέλτιστης λύσης για να εξασφαλίσουν όσο το δυνατόν καλύτερα την επιβίωση και διαιώνισή τους. Έτσι ήταν επιτακτική ανάγκη να γνωρίζουν σε ποιο μέρος θα βρουν αποθέματα νερού και θρεπτικών συστατικών. Έπρεπε επίσης να προφυλάσσονται από εξωτερικούς κινδύνους και να βρίσκουν ευρηματικούς τρόπους για να εξασφαλίσουν την επικονίασή τους.

Από τον Δαρβίνο και τις συναρπαστικές του ανακαλύψεις στη μελέτη της λειτουργίας των φυτών, μέχρι τις πιο πρόσφατες έρευνες για τη νοημοσύνη τους και τους μηχανισμούς που έχουν εξελίξει εκατομμύρια χρόνια τώρα, ο άνθρωπος δεν παύει να αναθεωρεί και να εκπλήσσεται από το μεγαλείο της φύσης. Η επιστήμη της βιολογίας ωστόσο βρίσκεται σχετικά σε εμβρυακό στάδιο.

Τα φυτά οσφρίζονται, νιώθουν, ακούνε, σκέφτονται και αντιδρούν με τον δικό τους τρόπο και ρυθμό. Είναι καιρός πλέον, μετά από την αναγνώριση των δικαιωμάτων του ζωϊκού βασιλείου, να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη και για τα δικαιώματα των φυτών.

Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι και θα γίνει ακόμα πιο επιτακτική στο μέλλον. Η Γη δεν είναι αποικία του ανθρώπου και δεν θα είναι ο μόνος που θα πληγεί από την άνοδο της θερμοκρασίας.

Άλλωστε το 99% της βιομάζας στον πλανήτη αποτελείται από την χλωρίδα και η πανίδα συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου μόλις το εναπομείναν 1%.


ΠΗΓΕΣ

(1) Shane Legg & Marcus Hutter, “A Collection of Definitions of Intelligence”, Journal reference: Frontiers in Artificial Intelligence and Applications, Vol.157 (17-24), 2007

(2) John McNamara, Alasdair Houston, “State-dependent life histories”. Journal reference: Nature 380 (215–221), 1996.

(3) Anthony Trewavas, “Signal perception and transduction”. In: Buchanan BBB, Gruissem W, Jones RL, eds. Biochemistry and molecular biology of plants Maryland: American Society of Plant Physiologists, (930–988), 2000.

(4) Πλάτων, “Τίμαιος”, [77 c-d], μετάφραση Βασίλης Κάλφας, εκδόσεις ΕΣΤΙΑ, 1995.

(5) Justus Freiherr von Liebig, “Die organische Chemie in ihrer Anwendung auf Agricultur und Physiologie”, εκδόσεις Braunschweig : F. Vieweg, πρωτοεκδόθηκε το 1840.

(6) Karl Robert Eduard von Hartmann, “Philosophy of the Unconscious”, p. 135, εκδόσεις Routledge, 2000.

(7) Charles Darwin, “The Power of Movement in Plants”, εκδόσεις BoD – Books on Demand, 2012.

(8) John E. Weaver, “Root development of field crops”, εκδόσεις McGraw-Hill, 1926.

(9) Frits Warmolt Went FW, Kenneth Vivian Thimann, “Phytohormones”, εκδόσεις MacMillan, 1937.

(10) Yukio Kikuta, “Specific Regulation of Pyrethrin Biosynthesis in Chrysanthemum cinerariaefolium by a Blend of Volatiles Emitted from Artificially Damaged Conspecific Plants”, Plant and Cell Physiology, Volume 52, Issue 3, March 2011.

(11) Anthony Trewavas, “Plant Behaviour and Intelligence”, Oxford University Press, 2014.

(12) Monica Gagliano, Stefano Mancuso, Daniel Robert, “Towards understanding plant bioacoustics”, Trends in Plant Science 17(6):323-5, March 2012.

2 Σχόλια

    • Φαίνεται πως η κλιματική αλλαγή πραγματοποιείται με επιταχυνόμενο τέμπο. Κάθε χρόνο και χειρότερα. Ας ελπίζουμε να μην βιώσουμε την κόλαση του Δάντη γιατί έπειτα δεν θα υπάρξει Καθαρτήριο!

Αφήστε μια απάντηση

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ