Παρακάτω ακολουθούν πληροφορίες για τις ασχολίες των πολιτών στην αρχαία Αθήνα.
Τα Παναθήναια
Στα μυθικά χρόνια όταν η Αθηνά νίκησε τον Ποσειδώνα κι έγινε η πολιούχος της πόλης, ο μυθικός Ερεχθέας σμίλεψε το ξόανο της Αθηνάς και το αφιέρωσε στον πανάρχαιο βωμό του Βράχου. Τότε καθιέρωσε γιορτές με το όνομα Αθήναια.
Αργότερα, όταν ο Θησέας ένωσε τις δώδεκα πολιτείες της Αττικής σε μία, μετονόμασε τα Αθήναια σε Παναθήναια. Πυρήνας της γιορτής ήταν η κάλυψη του ειδώλου με ένα καινούργιο πέπλο. Για την ύφανσή του πέντε με έξι κορίτσια 7 έως 11 χρόνων, εργάζονταν επί εννέα μήνες στο ναό κάτω από την επίβλεψη πεπειραμένης ιέρειας. Ήταν ένα μάλλινο κίτρινο πέπλο με χρυσοκεντημένες σκηνές από τους νικηφόρους αγώνες της Αθηνάς. Ο Πεισίστρατος έδωσε στα Παναθήναια μεγάλη λαμπρότητα, και από μια αριστοκρατική γιορτή έγινε λαϊκή με πανελλήνιο ενδιαφέρον. Πρόσθεσε τα Μικρά Παναθήναια που γίνονταν κάθε χρόνο. Τον τέταρτο χρόνο γίνονταν τα Μεγάλα Παναθήναια όπου προστέθηκαν και αγώνες. Διαρκούσαν δέκα μέρες και είχαν δύο μέρη: τη θρησκευτική τελετή και τους αγώνες.
α) Θρησκευτική τελετή
Ήταν η περίφημη πομπή, η λιτανεία και η θυσία.
Η λιτανεία ξεκινούσε με την ανατολή του ήλιου από ένα κτίριο του Κεραμεικού, το Λεωκόρειον, περνούσε από την Αγορά και ανηφορίζοντας τον Ιερό Βράχο, κατέληγε στο Ναό της Αθηνάς. Επικεφαλείς πορεύονταν οι ανώτατοι άρχοντες. Ακολουθούσαν οι αξιωματούχοι της πολιτείας, οι Πομπείς που οδηγούσαν τα ιερά σφάγια, κορίτσια Κανηφόροι κρατούσαν κάνιστρα με σκεύη για τη θυσία, οι ιεροί Δίφροι που τάχα έφερναν τους καλεσμένους θεούς, ασπρομάλληδες λεβεντόγεροι κρατώντας κλωνάρια ελιάς, οπλίτες, ιππείς, αρματηλάτες, αγγελόμορφα παιδιά που έψελναν ύμνους στην Αθηνά, ευλαβικοί πολίτες, ξένοι πρεσβευτές και αοιδοί. Μετά την κατάθεση του καινούργιου πέπλου ακολουθούσαν οι θυσίες και έπειτα το μοίρασμα των ψημένων κρεάτων.
β) Αγώνες
– Ιππικοί αγώνες. Θεωρούνταν αριστοκρατικοί αγώνες γιατί ο αθλητής έπρεπε να διαθέτει ίππο ή άρμα για να συμμετέχει, και τα αγωνίσματα ήταν η ιπποδρομία, η αρματοδρομία, ο ακοντισμός από ίππο, πήδημα από άλογο σε καλπασμό σε άλογο επίσης σε καλπασμό, ή πήδημα από άρμα σε άρμα την ώρα που κυλούσαν με ταχύτητα.
– Γυμνικοί αγώνες. Οι αθλητές γυμνοί αγωνίζονταν να κερδίσουν τη νίκη στο άλμα, στο δρόμο, το δίσκο, το ακόντιο, την πάλη ή την πυγμαχία.
– Μουσικοί αγώνες. Ήταν οι αγώνες ραψωδών όπου απάγγειλαν ομηρικά ή άλλα ποιήματα, και καθαυτό μουσικοί αγώνες όπου άλλοτε η μουσική συνόδευε την εκτέλεση ποιήματος ή ήταν μόνο μουσική κιθάρας ή αυλού.
Τα μεγάλα Διονύσια
Ήταν η σπουδαιότερη γιορτή στην αρχαία Αθήνα μετά τα Παναθήναια. Τιμούσαν τον Διόνυσο, τον θεό της αμπέλου και της βλαστήσεως με θυσίες και λιτανείες. Γινόντουσαν το μήνα Ελαφηβολιώνα (τέλος Μάρτη με Απρίλη) και διαρκούσαν έξι μέρες. Ήταν μια μεγαλοπρεπής λιτανεία που έπαιρνε το άγαλμα του Διονύσου από το ναό της Ακρόπολης για να το πάει στο ναό της Ακαδήμειας. Μπροστά πορευόταν το αρχοντολόι με χρυσοκέντητα ρούχα και χρυσά στεφάνια. Ακολουθούσαν Κανηφόροι, αρχοντοπούλες αγνές χρυσοστολισμένες κρατώντας ιερά καλάθια με πρωτόφαντους καρπούς και πίτες με διάφορα σύμβολα, Φαλλοφόροι χορευτές εύθυμοι και μεταμφιεσμένοι. Πιο πίσω ερχόταν συνοδεία βοδιών που θυσιάζονταν στο βωμό.
Οι βακχίδες, στεφανωμένες με κισσό, ντυμένες με δέρματα μικρών ελαφιών, με μαλλιά ξέπλεκα, με αναμμένο πυρσό στο χέρι και ραβδί στολισμένο με αμπελόφυλλα, χτυπώντας κύμβαλα, χόρευαν, τρέχανε τρελά και καλούσαν τον Διόνυσο. Τέλος ο υπόλοιπος χορός, γιορτινοφορεμένος πηδούσε, τραγουδούσε, χτυπούσε κρόταλα και τούμπανα και απάγγελλε διθυράμβους. Την 3η μέρα των εορτών παρακολουθούσαν από το πρωί ως το βράδυ θεατρικές παραστάσεις (τραγωδίες). Την 4η μέρα παρακολουθούσαν κωμωδίες. Κάθε μία από τις 10 φυλές επέλεγε έναν πλούσιο για να χορηγήσει ένα έργο.
Λυρική ποίηση
Στην αρχαία ελληνική λυρική ποίηση στίχοι, μουσική και χορός αποτελούσαν μια ενότητα.
Οι Ύμνοι, οι Παιάνες και οι Διθύραμβοι σχετίζονταν με τη θρησκευτική ζωή.
Ο Διθύραμβος τραγουδιόταν με χορό για να τιμηθεί ο Διόνυσος στα Μεγάλα Διονύσια. Από αυτόν γεννήθηκε η τραγωδία.
Οι Ελεγείες στόχο είχαν να καλλιεργήσουν το ηρωικό πνεύμα και το συναίσθημα της τιμής.
Τα Εμβατήρια να πανηγυρίσουν για την απόκρουση του εχθρού της πατρίδας.
Οι Επίνικοι για αθλητικές νίκες με γενικότερο εθνικό χαρακτήρα.
Τα Εγκώμια για να εγκωμιάσουν το ήθος και την αξία προσώπων που είτε στη μάχη είτε στην πολιτεία είχαν βεβαιώσει τις εθνικές αρετές.
Οι Ίαμβοι και οι Παρωδίες ενίσχυαν το πνεύμα ομόνοιας των πολιτών και της εφαρμογής του νόμου, αποδοκίμαζαν τη βία και της αυθαιρεσίες στην άσκηση της εξουσίας και διέδιδαν νέες κοινωνικές ιδέες.
Ειδικά για τις διασκεδάσεις υπήρχαν τα Σκόλια (τραγούδια του κρασιού), οι Ίαμβοι (πειραχτικά), τα Ερωτικά (της αγάπης), οι Υμέναιοι και τα Επιθαλάμια (για γάμους), οι Θρήνοι (μοιρολόγια θανάτου), τα Επικήδεια και τα Επιγράμματα (για τους αγαπημένους νεκρούς).
Ακροατήριο θεατρικών παραστάσεων
Χωριστά κάθονταν οι γυναίκες από τους άνδρες, και οι εταίρες είχαν ιδιαίτερη θέση. Οι καθώς πρέπει κυρίες δεν πήγαιναν στις κωμωδίες. Το ακροατήριο ήταν ιδιαίτερα ζωηρό. Μάλωνε για τα καθίσματα, χειροκροτούσε και φωναχτά ενίσχυε τους ευνοούμενους του, σφύριζε, θορυβούσε και κλωτσούσε τα καθίσματα όταν ήταν δυσαρεστημένο. Μπορούσε να διώξει τον ηθοποιό από τη σκηνή με ελιές, σύκα ή πέτρες, έτρωγε καρύδια και άλλους καρπούς, έπινε κρασί ενώ άκουγε, και μπορούσε με το θόρυβο να διακόψει την παράσταση και να επιβάλλει την εκτέλεση του επόμενου έργου.
Οι ηθοποιοί από την άλλη μεριά, πλήρωναν «κλακαδόρους» για να πνίξουν με χειροκροτήματα τα σφυρίγματα και οι κωμικοί ηθοποιοί πετούσαν καρύδια στο πλήθος για να το εξευμενίσουν. Οι δούλοι δε μπορούσαν να μπουν στο θέατρο.
Ο από μηχανής θεός
Στο αρχαίο θέατρο κατά την παράσταση τραγωδίας ο ποιητής σκηνοθετούσε την εμφάνιση θεού ή θεάς, που με το χειρισμό κάποιου μηχανήματος φαινόταν ότι κατέβαινε από τον ουρανό. Η θεία αυτή εμφάνιση έδινε τη λύση του δράματος.
Πειραιάς
Η Μουνυχία (το σημερινό Τουρκολίμανο) ήταν στρατηγικής σημασίας, και εκεί υπήρχε ένα φρούριο. Η Ζέα (σήμερα Πασαλιμάνι) και ο Κάνθαρος ήταν το κεντρικό πειραϊκό λιμάνι με το πολεμικό τμήμα, και το Εμπόριον ήταν το κεντρικό εμπορικό λιμάνι. Στον Πειραιά, εκτός από το λιμάνι, υπήρχαν κακόφημα και σκοτεινά σοκάκια με πολλούς οίκους ανοχής. Οι προαγωγοί ονομάζονταν προξενητές.
Παιδεραστία
Οι ερωτικές σχέσεις εφήβων με μεσήλικες στην αρχαία Αθήνα, απέφεραν την εύνοια αλλά και δώρα (λαγούς ή κόκορες).
Επαγγέλματα
Γναφέας, τραπεζίτης, πωλητής ψαριών, κουρέας, υποδηματοποιός, ξυλουργός, χωρικός, κατασκευαστής πανοπλιών, σιδεράς, οινοπαραγωγός, αγαλματοποιός, φαρμακοποιός, υφαντουργός, πωλητής ρούχων, αγγειοπλάστης, κατασκευαστής ταφικών πλακών και μνημάτων, λιθοξόος, κολλυβιστής (κόλλυβα: μικρά νομίσματα, αντάλλασσαν νομίσματα των ξένων), βυρσοδέψης (είχε εργαστήριο κατεργασίας δερμάτων), επιγραμματοποιός, γλύπτης, χαλκουργός, μαρμαράς, επιχρυσωτές, ελεφαντουργός, ζωγράφος, κοσμηματογράφος, τορνευτής, αμαξουργός, καραγωγός, αμαξηλάτης, σκοινοποιός, λιναράς, οδοποιός, μεταλλωρύχος, ανδριαντοποιός.
