Ο Osiris κατέχει σημαίνουσα θέση μιας και ήταν η θεότητα που συνέβαλε τα μάλα στην αλματώδη πρόοδο της Αιγύπτου. Αφού ένωσε όλες τις νομαδικές φυλές, τους δίδαξε πως να χρησιμοποιούν τις καταστροφικές πλημμύρες του Νείλου προς όφελός τους . Δαμάζοντας τη φύση με αρδευτικά έργα τους έδειξε την τέχνη της καλλιέργειας σιταριού για να παράγουν αλεύρι και ψωμί, σταφυλιού για κρασί, και κριθαριού για την παρασκευή μπύρας. Τέλος, έμαθε στους νομάδες πως να εξορύσσουν μεταλλεύματα και μαζί με τον Thoth, τη θεότητα της Σελήνης και της Σοφίας, τους μύησε στις τέχνες και τη γραφή.
Το υψηλό επίπεδο του αιγυπτιακού πολιτισμού έχει αποτυπωθεί στα μεγαλοπρεπή αρχιτεκτονικά επιτεύγματα που στέκουν αγόγγυστα μετά από τέσσερις χιλιετίες. Για την κατασκευή τους όμως, είτε πρόκειται για τη Σφίγγα και τις πυραμίδες της Γκίζας (≈2500 π.Χ.) είτε για τη Νεκρόπολη των Θηβών και την Κοιλάδα των Βασιλέων, χρειάστηκαν χιλιάδες σκλάβοι και εργάτες που εργάζονταν νυχθημερόν επί σειρά ετών. Στην αρχαία Αίγυπτο η εβδομάδα είχε δέκα μέρες από τις οποίες δύο προβλέπονταν για ξεκούραση. Πέρα όμως από αυτές τις δύο μέρες, ένας εργάτης μπορούσε να πάρει άδεια για διάφορους λόγους:
- για ασθένεια
- για τη γιορτή της μητέρας
- για οικογενειακούς λόγους (κηδείες, καβγάς με τη σύζυγο)
- για επίσκεψη στους γονείς που μένουν σε μεγάλη απόσταση
Η αδικαιολόγητη απουσία από την εργασία επέφερε παραδειγματική τιμωρία. Ο μισθός κάθε εργάτη καταβαλλόταν σε χάλκινα νομίσματα ή σε είδος με βάση το ένα λίτρο λαδιού: μπύρα, λαχανικά, ρούχα, υποδήματα και αρώματα. Πολύ συχνά οι εργάτες εξεγείρονταν διαμαρτυρόμενοι για τις συνθήκες εργασίας, και απεργούσαν. Μιας και η συνέχιση των εργασιών ήταν επιβεβλημένη οι εργολάβοι φρόντιζαν να ικανοποιούν τάχιστα τα αιτήματά τους.
Οι διατροφικές συνήθειες των αρχαίων Αιγυπτίων είχαν ως κυρίως πιάτο το κρέας: μοσχάρι, χοίρο, γαζέλα, αντιλόπη, ύαινα, και πτηνά. Συνοδευόταν με βραστά λαχανικά και όσπρια: κρεμμύδια, φασόλια, φακές. Για επιδόρπιο είχαν φρούτα (σύκα, βερίκοκα, ρόδια) και γλυκά με βάση το μέλι. Στα ποτά περιλαμβάνονταν η μπύρα, το κρασί και το γάλα. Η διατροφή συμπληρωνόταν με ψωμί.
Σε ορισμένες περιόδους η μόδα και τα έθιμα επέβαλαν στους άνδρες όπως και στις γυναίκες να ξυρίζουν το κεφάλι και να φοράνε περούκες. Οι άνδρες φορούσαν ένα απλό λινό ύφασμα που τύλιγαν στη μέση τους, το οποίο στερέωναν με πόρπη, και οι γυναίκες ελαφριά λινά φορέματα με πιέτες. Τα παιδιά κυκλοφορούσαν γυμνά. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι είχαν αδυναμία στα κοσμήματα. Περίτεχνα βραχιόλια σε χέρια και πόδια, δαχτυλίδια όπως και σκουλαρίκια φοριόντουσαν καί από τα δύο φύλα.
Όσον αφορά την οικογένεια ήταν μονογαμικοί, και μόνο ο Φαραώ είχε το δικαίωμα να διατηρεί χαρέμι. Μεταξύ 2700 και 2500 π.Χ. συντελείται μια επανάσταση στη σχέση του ανδρόγυνου. Ενώ ο άνδρας διατηρεί το ρόλο της πατρικής εξουσίας αναγνωρίζεται η γυναίκα ως στυλοβάτης της οικογενειακής αρμονίας. Τα δύο φύλα είναι ισότιμα και οι κανόνες της ηθικής επιβάλουν εκ των ων ουκ άνευ τον αμοιβαίο σεβασμό.
Το ημερολογιακό έτος χωριζόταν σε τρεις εποχές. Την εποχή των πλημμυρών που ονόμαζαν Akhit (15 Ιουνίου-15 Οκτωβρίου), την εποχή της σποράς που ονόμαζαν Perit (15 Οκτωβρίου-15 Φεβρουαρίου) και την εποχή της συγκομιδής που ονόμαζαν Shemou (15 Φεβρουαρίου-15 Ιουνίου). Δεν είναι τυχαίο ότι το ημερολόγιό τους εξαρτάται άμεσα από της σχέση της γης με τα ουράνια σώματα. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι είχαν εντρυφήσει στην αστρονομία για να μπορούν να ελέγχουν τις πλημμύρες που ήταν τόσο απαραίτητες στην αγροτική παραγωγή. Σε συνδυασμό με την τριγωνομετρία σχεδίαζαν απίστευτης κλίμακας αρδευτικά έργα και κανάλια. Όσο για τις Πυραμίδες δεν θα ήταν δυνατή η κατασκευή τους αν δεν διέπρεπαν στα μαθηματικά.
(περισσότερα για την ιστορία των αριθμών στην αρχαία Αίγυπτο εδώ)
Πηγές
Robert Kaplan, The Nothing That Is: A Natural History of Zero, Oxford University Press, 1999.
Alberto Carlo Carpiceci, Merveilleuse Egypte des Pharaons, Inter-Livres, 1993.