Η χρήση της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι

Η χρήση της ατομικής βόμβας έχει ταλανίσει πάμπολλες φορές ιστορικούς και αναλυτές όσον αφορά την αναγκαιότητά της αλλά και τις πραγματικές σκοπιμότητες πίσω από αυτή την κίνηση. Παρακάτω ακολουθεί το ιστορικό υπόβαθρο και στοιχεία.

Το αμερικανικό βομβαρδιστικό Enola Gay που μετέφερε την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα

The mushroom itself was a spectacular sight, a bubbling mass of purple-gray smoke and you could see it had a red core to it and everything was burning inside” (Farris 33).

Τα παραπάνω λόγια είναι του λοχία George Caron, του επόπτη που επέβαινε στο Enola Gay. Η δήλωσή του δείχνει το μέγεθος της καταστροφής που επέφεραν οι ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, αλλά ηχούν και ως παγκόσμια προειδοποίηση για το πόσο αυτοκαταστροφικός μπορεί να γίνει ο άνθρωπος.

Ιστορικό υπόβαθρο

1945 Ο πόλεμος στην Ευρώπη είχε λήξει, αλλά η Ιαπωνία αντιστεκόταν ακόμη.

Σύμφωνα με ιαπωνικά μυστικά μηνύματα που είχε καταφέρει να αποκωδικοποιήσει ο αμερικανικός στρατός, οι Ιάπωνες ήταν διατεθειμένοι να πολεμήσουν μέχρις εσχάτων. Στη διάσκεψη του Πότσδαμ οι σύμμαχοι είχαν προτείνει ένα σχέδιο για την παράδοση των Ιαπώνων, το οποίο όμως δεν βρήκε ανταπόκριση. Η αδιαλλαξία τους, οδήγησε στην κατάστρωση μιας επιχείρησης που προέβλεπε συντονισμένη χερσαία επέμβαση αμερικανικών και σοβιετικών στρατευμάτων επί ιαπωνικού εδάφους. Ο Vyacheslav Molotov, υπουργός εξωτερικών της Σοβιετικής Ένωσης, είχε δηλώσει: “From August 9, the Soviet Union will consider herself in a state of war against Japan” (Wyden 234). Παρόλα αυτά, η ΗΠΑ είχαν διαφορετικό σχέδιο.

Η διάσκεψη του Πότσδαμ

Πολύ νωρίτερα, ο Αϊνστάιν είχε προειδοποιήσει για την πυρηνική απειλή που συνιστούσε η ναζιστική Γερμανία, με τα πειράματα στο Kaiser Wilhelm Institute του Βερολίνου να είναι σε πλήρη εξέλιξη, και απεύθυνε έκκληση στον Αμερικανό πρόεδρο να εξασφαλίσει τα απαραίτητα αποθέματα ουρανίου για τους Αμερικανούς επιστήμονες. Η κραυγή αγωνίας του Αϊνστάιν βρήκε ευήκοα ώτα, και ο πρόεδρος Franklin D. Roosevelt έβαλε σε εφαρμογή το Manhattan Project, το οποίο μετέπειτα έχρισε την Αμερική ως την πρώτη πυρηνική δύναμη.

Το γράμμα του Αϊνστάιν στον Αμερικανό Πρόεδρο Franklin Delano Roosevelt

Για να ελαχιστοποιήσει τις απώλειες σε έμψυχο υλικό, ο Αμερικανός πρόεδρος Harry Truman αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το νέο όπλο που διέθετε η χώρα του. Στις 6 Αυγούστου του 1945, ημέρα Δευτέρα, το αμερικανικό βομβαρδιστικό Enola Gay απογειώθηκε από το νησί Tinian με πιλότο τον Paul Tibbets. Έφτασε στη Χιροσίμα γύρω στις 8.15 π.μ. και απελευθέρωσε την ατομική βόμβα ονόματι Little Boy από υψόμετρο 9,5 χιλιομέτρων.

Η ατομική βόμβα Little Boy

Η πρώτη ατομική βόμβα εξερράγη 600 μέτρα πάνω από την πόλη (video). Μέσα σε δύο μέρες πέθαναν πάνω από 120.000 άνθρωποι. Αυτός ο απολογισμός ωχριά μπροστά στον συνολικό αριθμό των απωλειών που συσσωρεύτηκαν αργότερα λόγω της έκθεσης στη ραδιενέργεια. Ένας αυτόπτης μάρτυρας έγραψε: “Many looked like ghosts, with the skin peeled of their shoulders like thin silk pennants“. Δύο μέρες αργότερα, μια άλλη ατομική βόμβα με την ονομασία Fat Man ρίχτηκε στο Ναγκασάκι (video).

Η ατομική βόμβα Fat Man

Στις 13 Αυγούστου ο αυτοκράτορας Hirohito ανακοίνωσε την άνευ όρων παράδοση της Ιαπωνίας σε ραδιοφωνικό διάγγελμα (ηχητικό απόσπασμα). Η επίσημη τελετή παράδοσης έλαβε χώρα στο αμερικανικό πλοίο Missouri στο Tokyo Bay, και το ημερολόγιο έγραφε 2 Σεπτεμβρίου 1945.

Χρειάστηκαν είκοσι χρόνια για να ανοικοδομηθεί η πόλη της Χιροσίμα. Ως ανάμνηση του πυρηνικού ολέθρου στέκει στη μέση της πόλης το Industry Promotion Hall, που μετονομάστηκε σε ABomb Dome.

Το A-Bomb Dome σήμερα
Το A-Bomb Dome την ημέρα του βομβαρδισμού

Η χρήση της ατομικής βόμβας: ένα επίμαχο ζήτημα

Η χρήση της ατομικής βόμβας έχει αποτελέσει πολλάκις θέμα συζητήσεων και διαφωνιών. Κατά την περίοδο που χρησιμοποιήθηκε, ο αμερικανικός λαός ήταν αναφανδόν υπέρ και επικρότησε την απόφαση του προέδρου του. Μια δημοσκόπηση που διεξήχθη έδειξε ότι το ποσοστό αυτών που τάσσονταν υπέρ της χρήσης της ατομικής βόμβας ήταν 85%. Ωστόσο, οι παρενέργειες και η πραγματική εικόνα φρίκης που έμεινε μετά τον βομβαρδισμό, άλλαξε αυτά τα ποσοστά και ξεκίνησε μια τεράστια κουβέντα γύρω από τη φρικαλεότητα που παρήγαγε το νέο όπλο. Το περιοδικό Commonweal ανέφερε στο τεύχος της 24ης Αυγούστου του 1945: “The name Hiroshima, the name Nagasaki, are names for American guilt and shame” (Loebs 1).

Υπήρξαν και λίγοι Αμερικανοί πρόεδροι που εξέφρασαν την άποψή τους. Ο Dwight D. Eisenhower αρνήθηκε να χαρακτηρίσει τη χρήση της ατομικής βόμβας ως επιτακτικό στρατιωτικό μέσο ώστε να επέλθει το τέλος του πολέμου. Φέρεται να δήλωσε: “The Japanese were ready to surrender and it was not necessary to hit them with that awful thing” (Williamson 2). Στον αντίποδα, ο πρόεδρος Bill Clinton δήλωσε το 1995 ότι δεν θα απολογηθεί στην Ιαπωνία για τις ατομικές επιθέσεις και υπεραμύνθηκε της απόφασης του Truman, λέγοντας ότι έπραξε ορθά (Mitchell 5). Εκτός από τους προέδρους, αναφέρθηκαν και στο θέμα ορισμένοι στρατηγοί. Ανάμεσα σε αυτούς, προκαλεί αίσθηση η άποψη του στρατηγού Douglas MacArthur, ο οποίος πήρε το μέρος του Eisenhower συμφωνώντας ότι η χρήση των βομβών δεν ήταν απαραίτητη.

Πρωτοσέλιδο εφημερίδας της εποχής

Οι γνώμες των ιστορικών διίστανται.  Όσοι εκφράζονται επικριτικά, αναφέρουν ότι οι ΗΠΑ έπρεπε να περιμένουν την 9η Αυγούστου ώστε να δουν αν η σοβιετική ανάμειξη θα εξωθούσε την Ιαπωνία σε παράδοση. Όσοι υποστηρίζουν τη χρήση των ατομικών βομβών, αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι την πρώτη μέρα της μάχης στο νησί Iwo Jima χάθηκαν περισσότερες ζωές στρατιωτών από ότι την ημέρα της έκρηξης. Επιπλέον, όπως αναφέρει ο John Connor, καθηγητής στο πανεπιστήμιο California State του Sacramento, οι ΗΠΑ είχαν καταφέρει να αποκωδικοποιήσουν σημαντικά έγγραφα των Ιαπώνων, στα οποία αναφερόταν η πρόθεσή τους να πολεμήσουν μέχρι θανάτου: “Their object was to inflict such appalling losses that the Americans would agree to a treaty more favorable than unconditional surrender” (J.Connor 282).

Το πυρηνικό μανιτάρι που δημιουργήθηκε μετά την έκρηξη

Οι πραγματικοί λόγοι που ώθησαν τις ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν την ατομική βόμβα, βρίσκονται στη γεωπολιτική σκακιέρα και τους συσχετισμούς εκείνης της περιόδου. Από οικονομικής πλευράς, το αμερικανικό δημόσιο είχε ξοδέψει αμύθητα ποσά στην κούρσα του πυρηνικού εξοπλισμού, και θα ξεσήκωνε αντιδράσεις αν τελικά επιλεγόταν να μην κάνει χρήση του πολυδάπανου νέου όπλου. Επιπλέον, οι ΗΠΑ ήθελαν να λήξει ο πόλεμος χωρίς την ενεργό ανάμειξη της Σοβιετικής Ένωσης. Δεν επιθυμούσαν με κανέναν τρόπο να δουν τον Κόκκινο στρατό να αντιμάχεται τους Ιάπωνες στην Μαντζουρία και τη Βόρεια Κίνα, κίνηση που θα τους επέτρεπε να κυριαρχήσουν σε αυτές τις περιοχές μετά τον πόλεμο. Σύμφωνα με το ημερολόγιο του James V. Forrestal, υψηλόβαθμου στελέχους του πολεμικού ναυτικού, “Secretary Byrnes was most anxious to get the Japanese affair over with before the Russians got in” (Alperovitz 2, 28). Οι πολέμιοι του Truman επισημαίνουν ότι η απόφασή του ήταν ως επί το πλείστον πολιτική. Η συντριπτική πλειοψηφία των Αμερικανών ήταν υπέρ μιας γρήγορης και αποφασιστικής κίνησης που θα έληγε τον πόλεμο. Ο Truman χρησιμοποίησε την ατομική βόμβα για να τους ικανοποιήσει, χωρίς όμως να τους αποκαλύψει τα επακόλουθα μιας τέτοιας κίνησης. Επιπλέον ήθελε να μεταδώσει ένα μήνυμα προς τα υπόλοιπα κράτη του πλανήτη, που δεν ήταν άλλο από το γεγονός ότι οι ΗΠΑ είχαν πλέον την πρωτοκαθεδρία, έχοντας στην κατοχή τους το πιο εξελιγμένο όπλο, και την επιλογή να το χρησιμοποιούν κατά το δοκούν.

Τα στοιχεία από τους βομβαρδισμούς στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι είναι αποκαρδιωτικά. Από τις εκρήξεις σκοτώθηκαν ακαριαία 300.000 πολίτες, ανάμεσά τους πολλοί αθώοι και παιδιά που βρήκαν τραγικό θάνατο χωρίς να έχουν καμία ευθύνη για την εγκληματική πολιτική που επέδειξε η ιαπωνική ηγεσία. Ωστόσο, τα θύματα που χάθηκαν σε κλάσματα δευτερολέπτου ίσως να είναι “τυχερά” υπό μια έννοια, αν και ο όρος είναι αδόκιμος και ψυχρός. Οι πραγματικά “άτυχοι” ήταν όσοι πολίτες επέζησαν των εκρήξεων και βίωσαν εφιαλτικές ζωές, φέροντας στο σώμα τους τα σημάδια από την έκθεση σε ραδιενέργεια. Οι τραυματισμένοι επιζώντες έπρεπε να διαφύγουν παραμερίζοντας αποκαΐδια από τα σώματα μελών των οικογενειών τους. Ακόμη και σήμερα παρατηρούνται τερατομορφίες και γενετικές ανωμαλίες που αποτυπώνονται στα σώματα των σύγχρονων Ιαπώνων.


Πηγές:

Alperovitz, Gar. “The U.S. Was Wrong”. Current Issues and Enduring Questions. Sylvan Barnet and Hugo Bedau. Boston: Bedford Books, 1996.

Connor, John. “The U.S. Was Right”. Current Issues and Enduring Questions. Sylvan Barnet and Hugo Bedau. Boston: Bedford Books, 1996.

Farris, John. Hiroshima. San Diego: Lucent Books, Inc. 1990.

Loebs, Bruce. “Hiroshima and Nagasaki: One Necessary Evil, One Tragic Mistake”. Commonweal. August 18, 1995. V122, n14. P. 11-19.

Mitchell, Greg. “A Hole in History: America Surpasses the Truth about Hiroshima”. The Progressive. August 1995. V59 n8. P. 22-27.

Williamson, Thad. National Center for Economic and Security Alternative. “Re: Bonnet on Alperovitz”. October 3, 1996.

Wyden, Peter. Day One: Before Hiroshima and After. New York: Simon and Schuster, 1984.

Αφήστε μια απάντηση

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ