Ένα από τα θεμελιώδη ερωτήματα που ταλανίζουν την ανθρωπότητα, είναι το αν υπάρχει κάποια μορφή εξωγήινης ζωής ή αν η Γη είναι το μοναδικό μέρος που φιλοξενεί νοήμονα όντα σε ένα αχανές σύμπαν δισεκατομμυρίων πλανητών και γαλαξιών. Ο συγκεκριμένος προβληματισμός δημιουργήθηκε αφού πρώτα ο άνθρωπος σήκωσε το βλέμμα στον ουρανό και προσπάθησε να δώσει εξήγηση σε φυσικά φαινόμενα.
Τι είναι τα φωτεινά σώματα που αιωρούνται στον ουρανό; Τα αστέρια, το φεγγάρι…ο ήλιος; Γιατί έχουν σφαιρικό σχήμα ενώ πιστευόταν ότι η Γη είναι επίπεδη; Μπορεί ο άνθρωπος να επισκεφτεί αυτά τα σώματα;
Για να αρθρωθεί ένας επιστημονικά τεκμηριωμένος λόγος ως απάντηση, χρειάστηκε να γίνει πρόοδος ανά τους αιώνες σε επιστήμες όπως η αστρονομία, η φυσική και η χημεία. Τότε μόνο ξεκίνησε η έρευνα για το αν είμαστε μόνοι στο σύμπαν, για το πότε και πως θα μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε με εξωγήινους.
Ο δίσκος του Pioneer
Το πρώτο εγχείρημα που στόχευε να ανοίξει έναν δίαυλο διαπλανητικής επικοινωνίας έγινε στις 2 Μαρτίου του 1972, με την εκτόξευση του διαστημοπλοίου Pioneer 10. Κουβαλούσε έναν επιχρυσωμένο δίσκο αλουμινίου που επάνω του είχε χαραγμένα σύμβολα που επεσήμαναν τη θέση της Γης στο ηλιακό σύστημα, καθώς και γραφική απεικόνιση του ανδρικού και γυναικείου σώματος. Ο ίδιος δίσκος τοποθετήθηκε και στο Pioneer 11 που εκτοξεύτηκε στις 6 Απριλίου του 1973. Το υπεραπλουστευμένο περιεχόμενο του μηνύματος, μαρτυρά ότι επρόκειτο για μια κίνηση εμπνευσμένη από μικρό αριθμό ονειροπόλων επιστημόνων, των Frank Drake και Carl Sagan εν προκειμένω. Ωστόσο έθεσε τη βάση για μια ακόμα πιο φιλόδοξη ενέργεια που είχε την απόλυτη στήριξη της Nasa.
Ο Carl Sagan και η απαρχή του εγχειρήματος
Ο Carl Sagan (1934-1996) ήταν έγκριτος ακαδημαϊκός και επιστήμονας που μελέτησε ενδελεχώς την πιθανότητα ύπαρξης εξωγήινης νοημοσύνης. Το 1980 γνώρισε την παγκόσμια αναγνώριση ως τηλεοπτική persona παρουσιάζοντας το Cosmos: A Personal Voyage, μια μίνι σειρά 13 ωριαίων επεισοδίων επιστημονικού περιεχομένου. Επιπλέον υπήρξε και καταξιωμένος συγγραφέας. Μεταξύ των επιτευγμάτων του βρίσκονται το βιβλίο The Dragons of Eden: Speculations on the Evolution of Human Intelligence, που βραβεύτηκε με Pulitzer το 1977, και η νουβέλα Contact (1985) που έγινε ταινία το 1997 με πρωταγωνιστές τη Jodie Foster και τον Matthew McConaughey.
Το 1977 ήταν η χρονιά που εκατομμύρια θεατών έσπευδαν στους κινηματογράφους για να δουν την πρώτη ταινία της saga Ο Πόλεμος των Άστρων, ενώ ο ανταγωνισμός μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης για την εξερεύνηση του διαστήματος βρισκόταν στο απόγειό του. Η ανθρωπότητα ζει τη μέθη που προκαλεί η δυνατότητα περιήγησης στο άλλοτε απρόσιτο σύμπαν. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, η Nasa προγραμματίζει να εκτοξεύσει τα διαστημικά σκάφη Voyager 1 (5 Σεπτεμβρίου 1977) και Voyager 2 (20 Αυγούστου 1977), με σκοπό να μελετήσουν και να φωτογραφήσουν τους πλανήτες Δία, Κρόνο, Ουρανό και Ποσειδώνα, και τους δορυφόρους τους. Αυτό θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χάρις σε μια σπάνια γεωμετρική διάταξη των παραπάνω πλανητών που λαμβάνει χώρα κάθε 175 χρόνια. Εννέα μήνες πριν τις προγραμματισμένες εκτοξεύσεις, η Nasa επικοινωνεί με τον Carl Sagan και τον καλεί στο Jet Propulsion Laboratory της Καλιφόρνια. Του ζητούν να δημιουργήσει ένα διαπολιτισμικό και ευανάγνωστο μήνυμα εκ μέρους της ανθρωπότητας προς τους εξωγήινους που θα ενσωματωθεί στα Voyager 1 & 2. Μία “πολιτισμική κιβωτό του Νώε” ώστε να διαδοθούν στα πέρατα του σύμπαντος πληροφορίες για την ανθρώπινη ύπαρξη, και προπαντός να καθιστά σαφές ότι έχουμε ως είδος ειρηνικές διαθέσεις.
Για να φέρει σε πέρας το εγχείρημα, ο Carl Sagan δημιούργησε μια μικρή ομάδα που αποτελούταν από τους:
Ann Dryan – συγγραφέας και τηλεοπτική παραγωγός (επιμελήθηκε των μουσικών επιλογών)
Timothy Ferris – δημοσιογράφος στο περιοδικό Rolling Stone (βοήθησε στην επιλογή των εικόνων)
Jon Lomberg – γραφίστας που εξειδικεύεται στην αναπαράσταση αστρονομικών εικόνων, επί σειρά ετών συνεργάτης του Sagan (καλλιτεχνική επιμέλεια των περιεχομένων)
Linda Sagan – καλλιτέχνης, σύζυγος του Carl Sagan (φιλοτέχνησε τις αναπαραστάσεις)
Frank Drake – αστρονόμος, βασικός συντελεστής μαζί με τον Sagan (πρότεινε το μήνυμα να εγγραφεί σε δίσκο γραμμοφώνου)
Από κοινού η ομάδα του Carl Sagan αποφάσισε το μέσο που θα περιείχε το μήνυμα να έχει τη φόρμα ενός δίσκου γραμμοφώνου. Για να έχει διάρκεια ζωής χιλιάδων ετών και να μην κινδυνεύει να αλλοιωθεί η υφή του από μαγνητικά πεδία, ψύχος, υψηλές θερμοκρασίες και ακτινοβολία, επιλέχθηκε ο χαλκός. Ο χάλκινος δίσκος εν συνεχεία επιχρυσώθηκε και μπήκε σε ένα κάλυμμα αλουμινίου που γαλβανίστηκε με ισότοπο του ουρανίου-238, το οποίο έχει διάρκεια ζωής 4.468 δισεκατομμύρια χρόνια.
(περισσότερα για τον χρυσό δίσκο των Voyager εδώ)
